سال 4، شماره 1 - ( بهار و تابستان 1397 )
جلد 4 شماره 1 صفحات 14-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران ، pirbabaei@tabriziau.ac.ir
2- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
2- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
چکیده: (4572 مشاهده)
فرهنگ هر شهر هم الگوی پدیداری شهر است و هم حامل حالوهوا و فضای معنایی است که شهر در درون آن توسعه و تحول مییابد. از این رو فرهنگ شهر عبارت است از نظام معنا یا نمادهای معنادار و یا معانی نمادین و الگوی کالبدی آن. بنابراین راهبرد اساسی در شناسایی فرهنگ شهری، توجه به انواع یا اشکال گوناگون فضاهای شهری و معانی و مفاهیم آن‌هاست. در این راستا، مطالعۀ فرهنگی شهرهای تاریخی زمینۀ مناسبی جهت درک تحولات تاریخی و دگردیسی شهر و شناخت فرهنگ شهرسازی جامعه میباشد. شهر اردبیل از شهرهای تاریخی مهم است که در دورۀ صفویه به غنای فرهنگی خاصی رسیده و نقش مهمی در فرهنگ شهرسازی آن دوره ایفا نموده است. لذا شناخت کامل مراحل تکوین و تکامل فضاهای شهر، همچنین ارتباط بازنمایی معنا و فرهنگ در این دوره ضروری به نظر میرسد. پژوهش حاضر با روش اکتشافی- اسنادی و با استفاده از مدار فرهنگی استوارت هال، با هدف بررسی بازنمایی معناهای فضاهای مهم شهری اردبیلِ دورۀ صفویه جهت دستیابی به الگوی فرهنگی آن انجام شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بقعۀ شیخ صفی‌الدین به دلیل قداست معنایی، به شهر هویت مقدس بخشیده و بازار به عنوان ستون فقرات شهر دلالت بر مکنت آن داشته و همچنین جمعه مسجد نیز یکپارچگی مکانی- معنایی شهر را بازنمایی میکرده است. نتیجۀ پژوهش حاکی از آن است که بازنمایی معانی فضاهای شهر اردبیل در دورۀ صفویه پیوند تنگاتنگی با مناسبات قدرت داشت و فرهنگ شهر بر اساس نظام دینی مبتنی بر مشروعیت حکومت شیعی صفویه نمود پیدا کرده بود.
واژه‌های کلیدی: بازنمایی معنا، نظریۀ فرهنگی هال، شهر اردبیل دورۀ صفویه، بقعۀ شیخ صفی، بازار، جمعه مسجد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مفهوم سازي نظريه پردازي در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1397/11/11 | پذیرش: 1397/11/11 | انتشار الکترونیک: 1397/11/11
دریافت: 1397/11/11 | پذیرش: 1397/11/11 | انتشار الکترونیک: 1397/11/11
فهرست منابع
1. جامعی، بیوک. 1372. آثار و ابنیه تاریخی اردبیل. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
2. درانی، کمال. 1380. تاریخ آموزش و پرورش ایران قبل و بعد از اسلام. تهران: سمت.
3. رستم‌زاده، یاور، محمد رنجآزمای آذری، سید مجید نادری، منصور یگانه، و هادی محمودینژاد. 1389. روش‌های ارزیابی رفتارهای شهروندی در فضاهای شهری در رویکرد فراتحلیل. فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط زیست 12 (3): 175-190.
4. رضازاده اردبیلی، مجتبی، و لیلا پیغامی. 1388. رهیافتی حاصل از شناخت شهر سنتی به منظور ارائه الگوی مداخله در بافت (مطالعه موردی: اردبیل). نشریۀ هنرهای زیبا 38: 73-84.
5. زینالی اناری، محمد. 1393. پدیدارشناسی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی. در مجموعه مقالات شیخ صفی‌الدین اردبیلی در آئینه عرفان هنر و سیاست، به کوشش سید سلمان صفوی، 381-414. تهران: آکادمی مطالعات ایرانی لندن.
6. سلطان‌زاده، حسین. 1386. بازارهای ایرانی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
7. شهبازی شیران، حبیب. 1394. تحلیل اجزاء و عناصر معماری جمعه مسجد اردبیل. تبریز: مؤسسۀ مطبوعاتی رعد.
8. صفری، بابا. 1371. اردبیل در گذرگاه تاریخ. ج 1-3. اردبیل: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.
9. عبدی‌بیگ نویدی شیرازی، زینالعابدین. 1390. صریح‌الملک؛ وقفنامه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی. تهران: معاونت فرهنگی اوقاف و امور خیریه.
10. فاضلی، نعمت‌الله. 1393. تاریخ فرهنگی ایران مدرن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
11. ---. 1394. فرهنگ شهر، چرخش فرهنگی در گفتمان‌های شهری. تهران: انتشارات تیسا.
12. فلور، ویلم. 1987. اصناف. ترجمۀ فرخ یزدانی. 1388. نامه انجمن 35-36: 91-112.
13. کنبی، شیلا. 2002. هنر و معماری صفویه. ترجمۀ مزدا موحد. 1388. تهران: فرهنگستان هنر.
14. ميرزايي، حسين، و پروين امين. 1389. مطالعات فرهنگي و صورتبندي دوگانه نظري- روش‌شناختي در بازنمايي ديگري. برگ فرهنگ 22: 8-23.
15. ميرمقتدايي، مهتا. 1383. معيارهاي شناخت هويت کالبدي شهرها. نشریه هنرهاي زيبا19: 29-38.
16. ولایتی، علیاکبر. 1375. تاریخ روابط خارجی ایران در عهد شاه اسماعیل صفوی. تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
17. هال، استوارت. 1997. معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی. ترجمۀ احمد گلمحمدی. 1391. تهران: نشر نی.
18. یوسفی، حسن، و ملکه گلمغانی‌زاده اصل. 1390. روضه وحید آفاق: گذری بر تاریخ و هنر بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی. اردبیل: انتشارات یاوریان.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |