سال 5، شماره 1 - ( دوفصلنامه 1399 )
جلد 5 شماره 1 صفحات 21-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hamzenejad M, Nakhaee Sharif A, Azizi Qomi H. Examining the Possibility of Interpreting and Categorizing Iranian-Islamic Cities Using Schultz’s Theory of Genius Loci: Defining the Genius Loci of the Space of Iranian-Islamic Cities and Searching for the Iranian Utopia. CIAUJ 2020; 5 (1) :1-21
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-226-fa.html
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-226-fa.html
حمزه نژاد مهدی، نخعی شریف امیرمسعود، عزیزی قومی هانیه. بررسی امکان تفسیر و گونه شناسی شهرهای ایرانی-اسلامی بر اساس نظریه‌ی روح مکان شولتز، تعریف روح مکان شهرهای ایرانی- اسلامی و جستجو آرمانشهر ایرانی. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1399; 5 (1) :1-21
1- گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران ، hamzenejad@iust.ac.ir
2- گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
2- گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
چکیده: (3056 مشاهده)
نظر به دیدگاه نوربرگ شولتز، هویت معماری شهرهای باستانی بین چهار الگوی کیهانی، رمانتیک، کلاسیک و مرکب تقسیم و روح مکان شهرهای اسلامی در گستره شهرهای کیهانی قرار می گیرد. اما آیا شهرهای ایرانی-اسلامی همه داری روح کیهانی هستند؟ الگوی آن ها با توجه به الگوی ساختاری نظریه شولتز چیست؟آیا ابعاد فرهنگی و معنایی ناشی از بستر محیطی را هم می-توان در محیط¬های اسلامی پذیرفت و تسری داد؟ در این تحقیق تلاش شده با بازنگری در نظریه روح مکان و بررسی شهرهای ایران الگوی آن ها کشف و بومی سازی شود. در فرایند طراحی استفاده از الگوهای بومی منطقه کمک شایانی به باززنده سازی هویت مکان می کند، هویتی که امروزه با توجه به گسترش طراحی¬های غیر مربوط در حال کمرنگ تر شدن است. پژوهش حاضر با بهره گیری از مطالعات میان‌رشته‌ای به‌صورت کیفی، پدیدارشناسی و کتابخانه ای و ارتباط با مطالعات اقلیمی، منظر، شهرسازی و تأثیر روانشناسی بر این مؤلفه‌ها تلاش می کند روح مکان موجود در شهرهای ایرانی-اسلامی را معرفی و بدین ترتیب تئوری شولتز را مورد بازبینی قرار دهد. در این پژوهش شهرهای ایرانی در چهارچوب نظریه شولتز بررسی و گونه شناسی این شهرها از دو منظر موضع شناسی و سیماشناسی صورت می گیرد؛ در حقیقت ساختار این نظریه ظرفی برای تعریف هویت اسلامی شهرها است. نتایج حاکی از آن است که هر چهار الگو در شهرهای ایرانی- اسلامی قابل‌تعریف است و تحت تأثیر عواملی چون اقلیم شهر، اعتقادات و فرهنگ، تمدن و شهرسازی گذشته شکل گرفته است. در این میان باغشهر صفوی با داشتن روح مکان مرکب، به‌عنوان یک آرمانشهر برای شهرهای ایرانی- اسلامی الگو است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی در حوزه فرهنگی ایران
دریافت: 1398/5/13 | پذیرش: 1398/9/5 | انتشار الکترونیک: 1399/6/27
دریافت: 1398/5/13 | پذیرش: 1398/9/5 | انتشار الکترونیک: 1399/6/27
فهرست منابع
1. اخوت، هانیه. 1389. معماری و شهرسازی سنتی در کشورهای اسلامی. تهران: طحان.
2. اردلان، نادر، لاله بختیار. 1380. حس وحدت، ترجمه حمید شاهرخ. اصفهان: نشر خاک.
3. اندرو، فرانسیس مک. 1387. روانشناسی محیطی، ترجمه شده غلامرضا محمودی. تهران: زرباف اصل.
4. باقری، اشرف السادات. 1386. نظریه‌هایی درباره‌ی شهرهای قلمرو فرهنگ اسلامی. تهران: امیرکبیر.
5. بهرام، سرمست، محمدمهدی متوسلی. 1389. بررسی و تحلیل نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان (مطالعه موردی: شهر تهران). فصلنامه مدیریت شهری 8(26): 46-33.
6. بنه ولو، لئوناردو. 1385. شهر اسلامی و اروپایی در قرون‌وسطا. ترجمه پروانه موحد. تهران: مرکز زبان دانشگاهی.
7. بیات، بهرام. 1393. رویکرد اسلامی به شهر؛ ویژگی‌های شهر اسلامی. فصلنامه علمی-پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران اسلامی 167-137.
8. پاکزاد، جهانشاه. 1390. سیر اندیشه‌ها در شهرسازی 3، از فضا تا مکان. تهران: آرمانشهر.
9. حقیقت‌بین، مهدی، شیرین ذبیحیان، مجتبی انصاری. 1391. بررسی اصول باغشهر هاروارد و مقایسه آن با باغشهر صفوی. نقش‌جهان 78-67.
10. حبیبی، سید محسن. 1387. از شار تا شهر، تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تأثر. تهران: دانشگاه تهران.
11. حکیم، بسیم سلیم. 1381. شهرهای عربی-اسلامی. ترجمه محمدحسین ملک احمدی و عارف اقوامی مقدم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
12. حمزهنژاد، مهدی، مینا دشتی. 1395. بررسی خانه‌های سنتی ایرانی از منظر پدیدار شناسان و سنت‌گرایان معنوی. فصلنامه علمی-پژوهشی نقش‌جهان 35-24.
13. حیاتی، حامد، علی‌رضا زارع، احمد امین پور و رامین مدنی. 1396. تحقق مفهوم قرآنی و روایی حثوث در شهرسازی و طراحی مسکن. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری 8(31): 267-298.
14. خدایی، زهرا، علی‌اکبر تقوایی. 1390. شخصیت شناسی شهر اسلام؛ با تأکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی. فصلنامه علمی-پژوهشی شهر ایرانی اسلامی 113-103.
15. دانش، جابر. 1389. مبانی شکل‌گیری و اصول سازمان‌یابی کلیدی شهر اسلامی. فصلنامه شهر ایرانی اسلامی.
16. دلاواله، پیترو. 1348. سفرنامه پیترو دلاواله. ترجمه شعاع الدین شفا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
17. رِئیسی، نیما، حسام عشقی صنعتی. 1391. نسبت فضا و مکان در اثر معماری، با تکیه‌بر اندیشه‌های مارتین هادیگر و کریستین نوربرگ شولتز. روزنامه شرق، شماره 1501.
18. زارع، سلماز، محسن قاسمی. 2016. بررسی طراحی موزه هنرهای معاصر با روزگرد زمینه گرا نمونه موردی: موزه هنر مدرن نیویورک، موزه هنر کمبل، موزه هنر واکایاما ژاپن، دومین کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری، شهرسازی و پایداری " استانبول، ترکیه: موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا.
19. زینلی قطب‌آبادی، امینه. 1394. شناسایی نقش مؤلفه‌های طبیعی در ایجاد هویت شهری؛ نمونه موردی: شهربابک. پژوهش‌های منظر شهر.
20. سپهر، آرش قربانی، محسن جان‌پرور، محبوبه ساعدی، محمدرضا میرشکاری. 1397. بررسی ویژگی‌های بازار در شهر اسلامی در راستای تحقق الگوی ایرانی- اسلامی. هفتمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از الگوی پایه به‌سوی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
21. سلطانی، علی، احمدعلی نامداریان.1390. تحلیل نقش فضاهای شهری در دستیابی به توسعه پایدار شهرها تبیین پارادایم ارتباط. فصلنامه باغ نظر 18: 84-75.
22. شوای، فرانسواز. 1386. شهرسازی تخیلات و واقعیات. ترجمه سید محسن حبیبی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23. شولتز، کرستیان نوربرگ. 1387. مفهوم سکونت: به‌سوی معماری تمثیلی. ترجمه محمود یاراحمدی. تهران: آگه.
24. شولتز، کریستیان نوربرگ. 1388. روح مکان؛ به‌سوی پدیدارشناسی معماری. ترجمه محمدرضا شیرازی. تهران: رخداد نو.
25. صادقیپور، محمدصادق، اصغر فهیمیفر، زینب بیات. 1393. سکنای اصیل: از خوانش هادیگر تا اصفهان صفوی مطالعه‌ای پیرامون باغ-شهر اصفهان در دوره صفوی. نقش‌جهان 61-51.
26. طاهباز، منصوره. 1383. ردپای قداست در معماری اسلامی ایران. نشریه علمی پژوهشی صفه 14(3-4): 103-123.
27. کرمی، اسلام. 1390. فرایند توجه به هویت اسلامی در ساختار کالبدی شهرهای ایرانی و دستیابی به حس مکان اسلامی-ایرانی در طراحی شهری معاصر. اولین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی. تهران: دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
28. کشفی، محمدحسین، محمدعلی کشفی، حسام جواهر پور. 1393. بررسی مبانی فلسفی «سکنی گزینی» از دیدگاه پدیدارشناسی با تکیه‌بر ارزش‌های اسلامی ایران. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز 2: 8-55.
29. کونئو، پائولو. 1384. تاریخ شهرسازی جهان اسلام. ترجمه سعید تیزقلم زنوژی. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
30. کوئنو، پائولو. 1384. تاریخ شهرسازی جهان اسلام. تهران: شرکت عمران و بهسازی.
31. گرابار، الگ. 1390. شهر در جهان اسلام ترجمه مهرداد وحدتی دانشمند. تهران: بصیرت.
32. مشکینی، ابوالفضل، علی‌رضا رضایی مقدم. 1393. بررسی مؤلفه‌ها و شاخص‌های شهر اسلامی با تأکید بر نقش و اهمیت فرهنگ‌سازی در تحقق الگوی شهرسازی اسلامی-ایرانی. شهر پایدار 67-37.
33. مشکینی، ابوالفضل، مهدی حمزهنژاد، اکرم قاسمی. 1394. تدقیق مفهومی و تشریح راهکارها و شاخص‌های تحققسنجی چهاراصل مسجد محوری، درونگرایی و طبیعت‌گرایی در شهر ایرانی اسلامی. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی.
34. ملایری، محمدحسین. 1396. فلسفه علم پدیدارشناسی. ققنوس.
35. ملایری، محمدحسین. 1389. فلسفه علم پدیدارشناسی هرمنوتیک پژوهش کیفی. راهبرد. 54: 106-59.
36. ملکی، سعید، سعیدی جعفر. 1394. بررسی و تحلیل نقش طبیعت در ساختار معماری و شهرسازی اسلامی. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس 7(25): 23-49.
37. محمودینژاد، هادی، محمدرضا بمانیان. 1387. پدیدارشناسی مکان. تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری.
38. نصر، سید حسین. 1379. انسان و طبیعت. تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
39. نقی زاده، محمد. 1377. صفات شهر اسلامی در متون اسلامی. هنرهای زیبا 4و5: 47.
40. نقی زاده، محمد، بهناز امینزاده. 1379. رابطه معنا و صورت در تبیین مبانی هنر. هنرهای زیبا 8: 32-16.
41. نیک‌روش، ریحانه، مریم قاسمی سیچانی. 1393. بازشناسی جایگاه روح مکان در طراحی فضای کودکان بر مبنای آرای پدیدار شناختی نوربرگ شولتز. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی 172-145.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
