مسجد مهمترین نهاد تمدنساز‌ در اسلام است ‌و در واقع روحی بزرگ در کالبد مکان است ‌وجدا کردن این روح از آن کالبد کاری ناصواب ‌است. معماری مساجد گذشته به گونه‌ ای بود که معماران ‌وهنرمندان علاوه بر استفاده از فنون خاص معماری، تمام هنر خویش را به‌کار می گرفتند تا مسجدی بسازند که جز‌ءجزء آن سبب آرامش نمازگزار باشد و او را به توحید وخداشناسی رهنمون شود.در این تحقیق، معماری صفوی که از شاخص ترین دوره های معماریست، انتخاب شد. هدف پژوهش، شناسایی رمزگان معماری مساجد بر میزان حضورقلب، همچنین یافتن اصول‌ و الگوهای شکل دهندۀ مساجد مؤفق گذشته است؛ و برای دستیابی به این اهداف، محققان با انجام مطالعات ‌میدانی ‌و تحلیل شرایط در پی پاسخگویی به سئوالات «رمزگان کالبدی معماری در مساجد سنتی ایران چیست؟» و «رمزگان کالبدی معماری مهم برای تحقق حس حضورقلب افراد‌ در معماری مساجد دوره صفوی کدام هستند؟» است. در تحقیق حاضر از روش تحقیق آمیخته استفاده شد؛ وتأثیر رمزگان های کالبدی معماری مسجد بر میزان حضورقلب، و بازشناسی تأثیر مؤلفه های رمزگونۀ معماری مساجد بر میزان حضورقلب‌ در مساجد صفوی، بررسی شد.دو نوع پرسش‌نامه طبق ‌طیف ‌لیکرت تنظیم ‌و با روش مدل ‌تصمیم ‌گیری چند معیاره، روابط بین متغیرها و میزان ‌تأثیر آنها در مساجد اصفهان بررسی (‌امام خمینی (ره)؛شیخ‌ لطف الله؛حکیم؛وآقانور) جمع‌آوری و تحلیل شد. یافته های تحقیق وجود رابطه‌ای معنادار بین مؤلفه‌های رمزگان کالبدی معماری مساجد با میزان حضورقلب‌ نمازگزاران در مساجد را نشان می دهند، که در آن میزان تأثیر مؤلفه ‌کالبدی از دیگر مؤلفه‌ها بیشتر بود. همچنین رعایت همۀ رمزگان کالبدی معماری مساجد در کنار هم، سبب ایجاد حضورقلب بیشتر در نمازگزاران می شود.