کاربست واقع‌گرایی اسلامی در فهم ارزش‌های انسانی مکان در معماری - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
سال 5، شماره 2 - ( دوفصلنامه 1399 )                   جلد 5 شماره 2 صفحات 182-167 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Saba S. Applying the Islamic Realism to Conceiving the Human Values of Place in Architecture. CIAUJ 2020; 5 (2) :167-182
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-266-fa.html
صبا سامان. کاربست واقع‌گرایی اسلامی در فهم ارزش‌های انسانی مکان در معماری. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1399; 5 (2) :167-182

URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-266-fa.html


دانشکده معماری و هنر دانشگاه گیلان، گیلان، ایران ، saman.saba.64@gmail.com
چکیده:   (4828 مشاهده)
تحولات زیست انسان معاصر، بازاندیشی در مفاهیم ارتباط او با محیط را ضروری ساخته و واقع‌گرایی اسلامی برای ارائۀ تفسیری نوین از معماری، مورد توجه قرارگرفته، اما عدم توسعۀ مفاهیم بنیادین و بی توجهی به وجه تمایزهای واقع‌گرایی، نتایجی نسبتاً ظاهرگرایانه به دست داده است. عبور از این نقصان، بازتعریفی واقع‌گرایانه از مفاهیم محیط را می‌طلبد و در این بین «مکان» به دلیل رواج تعاریف پدیدارشناسانۀ ضدواقع‌گرایانه، مفهومی بحرانی است که می تواند به مثابه حاصل تعامل انسان و محیط، بر مفاهیمی اعتباری با موضوع ارزش استوار گردد. از همین رو در این پژوهش سعی شده تا با تدقیق واقع‌گرایی، این پرسش مطرح شود که رویکرد واقع‌گرایی چگونه ارزش‌های شکل‌دهنده به مکان را تعریف می‌کند و راه شناخت این ارزش‌ها با توجه به منابع کسب معرفت چگونه است؟ بنابر ماهیت فلسفی موضوع، استدلال منطقی به‌عنوان رهیافت پژوهش دنبال شده است و با طرح بحث در مقیاسی کلان، به‌تدریج موضوعات خُرد اصلی حاصل‌شده اند. بر  اساس واقع‌گرایی اسلامی در معماری، مبتنی بر هستی‌شناسی ذات‌گرا، معرفت‌شناسی واقع‌گرا و روش‌شناسی قیاسی گرا، ارزش در مکان در چهار سطح صورت، محتوا، رویه و رویکرد قابل‌بحث و در سطح چهارم واجد ساختاری اعتباری است. منظر، کلان ترین عرصۀ شناخت ارزش ها است که فهم آن تنها با مطالعۀ کنش‌های انسانی ممکن است. براین اساس چارچوبی ترسیم می شود که هم در استمرار ساختارهای ارزشی و هم در پویایی آن و در تعاملی از ساخت و عامل، صادق است. از همین رو واقعگرایی در شناخت مکان مستلزم پذیرش ساختاری شدن و تغییر ارزش¬ها است. از این دیدگاه، رویکرد واقع‌گرایانه نه دیدگاهی واکنشی بلکه پاسخی به فقدان‌های نظری در دانش‌های محیط ساخته‌شده است.
متن کامل [PDF 1112 kb]   (1235 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مفهوم سازي نظريه پردازي در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1399/8/5 | پذیرش: 1399/10/8 | انتشار الکترونیک: 1399/11/28

فهرست منابع
1. اردلان، نادر و لاله بختیار. 1391. حس وحدت: نقش سنت در معماری ایرانی. ترجمه ونداد جلیلی. دوم. تهران: مؤسسه علم معمار رویال.
2. الیس، برایان. 1399. ذات گرایی علمی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
3. اولویه دولفوس. 1374. فضای جغرافیایی. ترجمه سیروس سهامی. تهران: نشر نیکا.
4. آملی لاریجانی,، صادق. 1370. معرفت دینی. تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
5. بل، سایمون. 1386. منظر: الگو، ادراک‌ و فرایند. ترجمه بهناز امین‌زاده‌. تهران: انتشارات‌ دانشگاه‌ تهران‌.
6. پزشکی، محمد. 1399. واقع‌گرایی(مفهوم و اهمیت آن در حکمت مدنی متعالیه ). حکمت اسلامی 6 (شماره4-پیاپی 23): 89-108..
7. پناهی‌آذر، حسن و عبدالحسین خسروپناه. 1388. نظام معرفت‌شناسی صدرایی. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
8. ترنر، جانـاتـان اچ. 1378. مفاهيم و كاربردهاي جامعه شناسي. ترجمه محمد فولادي و محمدعزيز بختياري. تهران: مؤسسه امام خميني.
9. جوادی آملی، عبدالله. 1393. حق و تکلیف در اسلام. ویرایش حسین شفیعی. قم: اسرا.
10. چلبی، مسعود. 1389. جامعه شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی. چاپ پنجم. تهران: نشر نیزبان.
11. حسنی، ابوالحسن. 1390. حکمت سیاسی متعالیه. تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعتن فرهنگی.
12. حسنی، سید حمیدرضا و هادی موسوی. 1391. ساخت و عامل در نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و نظریه ساخت یابی گیدنز. نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان 2 (2): 129-59.
13. دادجو، ابراهیم. 1397. «ذات‌گرایی جدید در فلسفۀ علم معاصر (جریانی مهم، اما ناآشنا در ایران معاصر).» ذهن 19 (74): 50-82.
14. ---. 1398. «واقع‌گرایی در مطالعات تمدن نوین اسلامی.» مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی 2 (1): 65-100.
15. ---. 1399. واقع گرایی در علوم انسانی اسلامی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
16. دورانت، ویل. 1376. لذات فلسفه. ترجمه زریاب خویی. انتشارات علمی فرهنگی.
17. رضایی، ‌رحمت‌الله. 1383. "استنتاج معطوف به بهترین تبیین و توجیه گزاره‏های مربوط به عالم خارج." معرفت فلسفی 6 (2): 61-96.
18. ریو, جان‌مارشال. 1393. انگیزش و هیجان. تهران: ویرایش.
19. سایر، اندرو. 1385. روش در علوم اجتماعی، روش رئالیستی. ترجمه عماد افروغ. تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعتن فرهنگی.
20. سروش، عبدالکریم. 1393. نهاد ناآرام جهان. تهران: صراط.
21. سیدکلال، ساسان و شهرام پوردیهیمی. 1391. "فضای منظر: پیوندگاه فرهنگ و طبیعت." فصلنامه مسکن و محیط روستا 31 (138): 17-28.
22. صادقی، رضا. 1389. "رئالیسم و معیارهای آن." مجله علمی " فلسفه دین " 7 (6): 187-212.
23. صبا، سامان. 1398. جایگاه ارزش‌های انسانی در ارزیابی فرآیندهای شکل‌دهنده به مکان در فضاهای باز مسکونی (مورد پژوهی شهر تبریز). رساله دکتری. دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
24. طباطبایی، محمدحسین. 1387. مجموعه رسائل علامه طباطبائی. قم: بوستان کتاب.
25. ---. 2007. مجموعة الرسائل العلامة الطباطبایی. به کوشش صباح ربیعی. قم: باقیات.
26. طباطبایی، محمدحسین. 1396. اصول فلسفه و روش رئالیسم- جلد 2. 26. تهران: صدرا.
27. فی، برایان. 1384. فلسفه امروزین علوم انسانی با نگرش چند فرهنگی. ترجمه خشایار دیهیمی. چاپ دوم. تهران: طرح نو.
28. قره بگلو، مینو، مطلبی. قاسم، صبا. سامان. 1398. بازشناسی مفهوم ارزش در رابطه انسان و محیط در فضاهای باز سکونتی در معماری سنتی ایران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 24(1):101-114.
29. کوئن، بروس. 1372. مبانی جامعه‌شناسی. ترجمه غلامعباس توسلی و رضا فاضل. تهران: سمت.
30. گیدنز، آنتونی. 1384. مسائل محوری در نظریه اجتماعی. ترجمه محمد رضایی. تهران: سعاد.
31. متقی‌فر، غلامرضا و محمدتقی مصباح‌یزدی. 1376. پیش نیازهای مدیریت اسلامی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
32. مصباح‌یزدی، محمدتقی. 1391. جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. تهرن: مؤسسه ‌انتشارات‌ امیرکبیر، شرکت ‌چاپ ‌و نشر بین‌الملل.
33. ---. 1392. رابطه علم و دین. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). مطهری، مرتضی. 1377. مجموعه آثار، ج۶ (اصول فلسفه و روش رئالیسم). تهران: صدرا.
34. ---. 1398. نهضت‏های اسلامی در صد ساله اخیر. تهران: صدرا.
35. مطهری، مرتضی و محمد حسین طباطبایی. 1364. اصول فلسفه و روش رئالیسم. اصول فلسفه و روش رئالیسم. جلد دوم، . تهران - ایران: صدرا.
36. منصوری، علیرضا. 2004. استقرای بدبینانه و رئالیسم علمی. ذهن 5 (19): 3-10.
37. نقره‌کار، عبدالحمید. 1393. تعامل ادراکی انسان با ایده‌های فضایی - هندسی در معماری. قم: شهرداری قم، موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر.
38. نقیب‌العطّاس، سیّدمحمّد. 1374. درآمدی بر جهان‌شناسی اسلامی. تهران: انتشارات مؤسّسة مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
39. نیک‌گهر، عبدالحسین. 1369. مبانی جامعه‌شناسی و معرفی تحقیقات کلاسیک جامعه‌شناختی. تهران: رایزن.

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb