سال 6، شماره 1 - ( دوفصلنامه 1400 )
جلد 6 شماره 1 صفحات 51-39 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Abbasi N, Valibeig N, Arya N. A Comparative Study of the Entrance Circulation of Abbasi Jame’ Mosque and Seyyed Jame’ Mosque in Isfahan from the Perspective of the Persian Geometric Proportion in an Architectural Plan. CIAUJ 2021; 6 (1) :39-51
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-280-fa.html
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-280-fa.html
عباسی نوشین، ولی بیگ نیما، آریا نیکتا. مطالعۀ مقایسهای سلسله مراتب ورودی مساجد جامع عبّاسی و سیّد اصفهان از منظر نظام تناسبات هندسۀ ایرانی در پلان. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1400; 6 (1) :39-51
نوشین عباسی 
1، نیما ولی بیگ2 ، نیکتا آریا3
1، نیما ولی بیگ2 ، نیکتا آریا3
1- گروه معماری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران ، n.abbasi@iaushk.ac.ir
2- گروه مرمت بنا و احیاء بافتهای تاریخی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
3- گروه طراحی صنعتی، پردیس هنر های زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2- گروه مرمت بنا و احیاء بافتهای تاریخی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
3- گروه طراحی صنعتی، پردیس هنر های زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده: (2659 مشاهده)
نظام تناسبات هندسی سازمان دهندۀ کالبد ابنیه، در بسیاری موارد در ساختار کالبدی بخش ورودی آنها نمایان میشود. بنابراین، جستار پیش روی تلاش دارد تا در جهت ارزیابی نوآوری‌ها و مقایسۀ تفاوت‌ها و شباهت‌های مراتب ورودی مساجد جامع عبّاسی و سیّد اصفهان، به بررسی نظام تناسبات هندسی مؤثر در شکل‌گیری اجزاء و روابط حاکم بر ساختار پلان فضای ورودی بپردازد. باور بنیادین پژوهش بر آن است که عناصر تکرار شوندۀ هندسۀ ایرانی در پلان وضع موجود فضای ورودی مساجد مذکور، دلیلی بر الگو برداری بنای متأخر از بنای متقدم است. بر این مبنا، جستار حاضر بر پایۀ داده‌های کتابخانه‌ای، میدانی و تحلیلهای دقیق هندسی و حسابی شکل گرفت. در پس آن نیز، روش مقایسهای در گسترۀ نظام تناسبات هندسی پلان، جهت سنجش فضای ورودی نمونهها به کار بسته شد. در این راستا، سنجش تناسبات طول به عرض عناصر کالبدی فضای ورودی نمونهها، نشانگر بهرهگیری ساختار فضایی پلان از شکل پایۀ شش ضلعی منتظم بود. همچنین، تحلیل نظام چینش فضایی در پلان وضع موجود ورودی در دو مسجد مذکور، بهره از سیستم سازماندهی هندسی مشابهی را در کلیّات ساختاری هر دو مسجد نمایان کرد. با این وجود، نسبت تکرار شوندهای در سازماندهی بخش مذکور نمونهها تشخیص داده نشد. بنابراین، میتوان به عنوان نتیجۀ تحقیق، به پیروی ساختار کلی هر دو بنا از اصول همسان برگرفته از نظام تناسبات هندسۀ ایرانی در عین بهره از خلاقیت معمارانه در طرح اندازی بخش ورودی مساجد مذکور تأکید کرد.
واژه‌های کلیدی: فضای ورودی، سلسله مراتب، نظام تناسبات هندسۀ ایرانی، مسجد جامع عبّاسی اصفهان، مسجد جامع سیّد اصفهان.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی در حوزه فرهنگی ایران
دریافت: 1400/3/12 | پذیرش: 1400/5/21 | انتشار الکترونیک: 1400/6/30
دریافت: 1400/3/12 | پذیرش: 1400/5/21 | انتشار الکترونیک: 1400/6/30
فهرست منابع
1. انصاری، مجتبی، و احد نژادابراهیمی. 1389. هندسه و تناسبات در معماری دوره ترکمانان قویونلو ، مسجد کبود (فیروزه جهان اسلام). کتاب ماه علوم و فنون 35-45.
2. بمانیان، محمدرضا، کوروش مؤمنی، و حسین سلطان‌زاده. 1392. بررسی تطبیقی ویژگی‌های طرح معماری مسجد - مدرسه‌های دوره قاجار و مدارس دوره صفویه. معماری و شهرسازی آرمانشهر 11: 15-34.
3. -. 1390. بررسی تطبیقی نقوش کاشیکاری دو مسجد - مدرسه چهارباغ و سیّد اصفهان. مطالعات تطبیقی هنر «دوفصلنامه علمی پژوهشی» سال اول (شماره دوم): 1-16.
4. بمانیان، محمدرضا، و یحیی نوریان. بدون تاريخ. بررسی سطوح کاربرد تقارن در معماری در بستر شهر اسلامی-ایرانی. معماری و شهرسازی اسلامی. 1117-1132.
5. بمانیان، محمدرضا، هانیه اخوت، و پرهام بقایی. 1390. کاربرد هندسه و تناسبات در معماری. تهران: هله: طلحان.
6. پورمند، حسنعلی، زهرا یارعلی، رضا افهمی، و پوریا عبّاسی. 1393. بررسی تطبیقی تناسبات نمای سردر مساجد شیخ لطف‌الله، جامع عبّاسی، حکیم و مدرسه چهارباغ. دو فصلنامه نامه معماری و شهرسازی (دانشگاه هنر) شماره 12: 153-163.
7. جبل عاملی، عبدالله. 1378. نوآوری در معماری دوره قاجار در بعضی از بناهای تاریخی اصفهان. در مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران (25-29 فروردین‌ماه 1999)، توسط باقر آیت‌الله¬زاده شیرازی، 551-572. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه).
8. چینگ، فرانسیس دی.کی. 1378. معماری: فرم، فضا، نظم. با ترجمه زهره قراگوزلو. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.
9. حاجی قاسمی، کامبیز. 1375. هندسه پنهان در نمای مسجد شیخ لطف‌الله. صفه شماره 20 و 21: 29-33.
10. دائرة‌المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی. 1378. دائرة‌المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی. جلد دوم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
11. دهار، علی، و رضا علی پور. 1392. تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان جهت تعیین ارتباط هندسی نمازخانه با جلوخان ورودی بنا. باغ نظر شماره 26 (سال دهم): 33-40.
12. رحیمی آریایی، افروز، نیما ولی¬بیگ، و سید اصغر محمودآبادی. 1397. گونه¬شناسی شکلیِ کتیبه‌های کوفی در مساجد و مناره‌های شیوه‌های رازی و آذری در استان اصفهان. تاریخ¬نگری و تاریخ‌نگاری 22 (28): 7-37.
13. -. 1398. گونه¬شناسی شکلی آذین‌های بندکشی مهری در مساجد منتسب به دوره آل‌بویه تا ایلخانیان در استان اصفهان. نگره 49: 55-69.
14. رضازاده اردبیلی، مجتبی، و مجتبی ثابت فرد. 1392. بازشناسی کاربرد اصول هندسی در معماری سنتی (مطالعه موردی: قصرخورشید و هندسه پنهان آن). هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی 1 (18): 29-44.
15. رهروی پوده، ساناز، و نیما ولی¬بیگ. 1399. بررسی فرایند طراحی نقشه‌های معماری با واکاوی اسناد تاریخ¬نگارانه و نگاه ویژه به جایگاه دانش هندسه. اندیشه معماری 8 (4): 12-28.
16. سلطان‌زاده، حسین. 1385. فضاهای شهری در بافتهای تاریخی ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
17. -. 1372. فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
18. عباسی، نوشین، مریم قاسمی سیچانی، نیما ولی¬بیگ، و مهدی سعدوندی. 1398. ارزیابی آراء ریاضی‌دانان مسلمان (سده دو تا یازدهم هجری قمری) در باب ماهیت هندسه در معماری. اندیشه معماری 5 (3): 84-105.
19. -. 1399. نقش ساختار هندسی در هم پیوندی نظام حرکتی از ورودی به محراب در مساجد تاریخی بازار بزرگ اصفهان (الگویی راهبردی در برنامه‌ریزی و توسعه صنعت گردشگری). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی 2 (12): 439-455.
20. کبیرصابر، محمدباقر، حامد مظاهریان، و مهناز پیروی. 1393. ریخت‌شناسی معماری مسجد کبود تبریز. دو فصلنامه معماری ایرانی: مطالعات معماری ایرانی 6: 5-23.
21. مستغنی، علی‌رضا. 1374. کنکاشی بر نحوۀ شکل‌گیری تناسبات در خانه‌های ایرانی. جلد چهارم، در مجموعه مقالات تاریخ معماری و شهرسازی ایران، 541-557. ارگ بم - کرمان.
22. نوایی، کامبیز، و کامبیز حاجی قاسمی. 1390. خشت و خیال (شرح معماری اسلامی ایران). تهران: دانشگاه شهید بهشتی ، سروش (انتشارات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران).
23. ولی بیگ، نیما، و فرزانه کریمی. 1394. مطالعه مقایسهای اجزای کالبدی نخستین مساجد ایرانی بر اساس کاربرد عناصر بصری. پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی 1 (48): 77-91.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
