سال 7، شماره 1 - ( دوفصلنامه 1401 )
جلد 7 شماره 1 صفحات 112-95 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران ، f.ahmadnejad@tabriziau.ac.ir
چکیده: (1440 مشاهده)
چکیده:
ورودی خانه‌های سنتی، همانند بسیاری از دیگر بناهای تاریخی ایران، فقط با یک در، بیرون را از درون جدا نمی‌کند و بیشتر ترکیبی از اجزا و اندام‌های فضایی است. این‌که یکی از اهداف این تمهید، تأمین حریم درونی بوده، بارها جویش شده است، ولی این پژوهش، به بررسی عاملی که کمتر در طراحی ورودی به آن پرداخته شده می‌پردازد: زمان. هدف بررسی فاصله‌ی زمانی موردنیاز برای ورود بود که چگونه بعدِ چهارم در طراحیِ دستگاه ورودی حضور دارد و چگونه توانسته در تأمین حریم خانه نقش داشته باشد. روش تحقیق، مقایسه‌ای تطبیقی است؛ ابعاد و تناسبات 37 نمونه از خانه‌های سنتی به‌عنوان متغیر مستقل برداشت‌شده و از طریق روابط کمی و آماری، ارتباط آن‌ها با متغیر زمان - به‌عنوان متغیر وابسته - بررسی شده است. یافته‌ها، وجود رابطه‌ی معنادار، میان مدت‌زمان موردنیاز برای ورود با مساحت و زیربنای عملکردی خانه را نشان می‌دهد که می‌تواند استفاده از نقش دستگاه ورودی به‌عنوان عامل تأمینِ امنیت فیزیکی را نشان دهد. همچنین همبستگی موجود بین زمان ورودی، پیچیدگیِ دستگاه ورودی و تزیینات خانه، می‌تواند نشانگر استفاده از عامل زمان، برای آماده‌سازی ادراکی و گوشزد تفاوت دنیای بیرون و درون، به واردشونده باشد. هر دو یافته، بهطور واضح نشان می‌دهند فاصله زمانی ایجاد شده در دستگاه ورودی، به‌عنوان عاملی برای تأمین آمادگی ادراکی و حریم بیشتر درون فضای خانه‌های سنتی، موردتوجه طراح و معمار بوده است. این‌گونه می‌نماید که پتانسیل‌های استعاری و فضایی - زمانی آستانه‌ی ورود، به‌خوبی با زبان طراحی استفاده‌شده است تا الزامات حریم فیزیکی و معنوی خانه و خانواده تأمین شود.
ورودی خانه‌های سنتی، همانند بسیاری از دیگر بناهای تاریخی ایران، فقط با یک در، بیرون را از درون جدا نمی‌کند و بیشتر ترکیبی از اجزا و اندام‌های فضایی است. این‌که یکی از اهداف این تمهید، تأمین حریم درونی بوده، بارها جویش شده است، ولی این پژوهش، به بررسی عاملی که کمتر در طراحی ورودی به آن پرداخته شده می‌پردازد: زمان. هدف بررسی فاصله‌ی زمانی موردنیاز برای ورود بود که چگونه بعدِ چهارم در طراحیِ دستگاه ورودی حضور دارد و چگونه توانسته در تأمین حریم خانه نقش داشته باشد. روش تحقیق، مقایسه‌ای تطبیقی است؛ ابعاد و تناسبات 37 نمونه از خانه‌های سنتی به‌عنوان متغیر مستقل برداشت‌شده و از طریق روابط کمی و آماری، ارتباط آن‌ها با متغیر زمان - به‌عنوان متغیر وابسته - بررسی شده است. یافته‌ها، وجود رابطه‌ی معنادار، میان مدت‌زمان موردنیاز برای ورود با مساحت و زیربنای عملکردی خانه را نشان می‌دهد که می‌تواند استفاده از نقش دستگاه ورودی به‌عنوان عامل تأمینِ امنیت فیزیکی را نشان دهد. همچنین همبستگی موجود بین زمان ورودی، پیچیدگیِ دستگاه ورودی و تزیینات خانه، می‌تواند نشانگر استفاده از عامل زمان، برای آماده‌سازی ادراکی و گوشزد تفاوت دنیای بیرون و درون، به واردشونده باشد. هر دو یافته، بهطور واضح نشان می‌دهند فاصله زمانی ایجاد شده در دستگاه ورودی، به‌عنوان عاملی برای تأمین آمادگی ادراکی و حریم بیشتر درون فضای خانه‌های سنتی، موردتوجه طراح و معمار بوده است. این‌گونه می‌نماید که پتانسیل‌های استعاری و فضایی - زمانی آستانه‌ی ورود، به‌خوبی با زبان طراحی استفاده‌شده است تا الزامات حریم فیزیکی و معنوی خانه و خانواده تأمین شود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی در حوزه فرهنگی ایران
دریافت: 1400/7/14 | پذیرش: 1400/12/1 | انتشار الکترونیک: 1401/6/30
دریافت: 1400/7/14 | پذیرش: 1400/12/1 | انتشار الکترونیک: 1401/6/30
فهرست منابع
1. اخوت، هانیه، آرین امیرخانی و محمدرضا پورجعفر. 1388. «تحلیل تطبیقی مفهوم حرکت در فضای سینما و معماری.» کتاب ماه هنر 134 (1): 58-67.
2. اردلان، نادر، لاله بختیار. 1390. حس وحدت. تهران: انتشارات علم معمار.
3. آرنهایم، رودولف. 1386. پویه‌شناسی صور معماری. ترجمۀ مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین(سمت).
4. آقالطیفی، آزاده. 2019. «بررسی تأثیرپذیری مفهوم خانه از تحولات کالبدی آن در دوران معاصر در شهر تهران.» نشریۀ هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی 23 (4): 41-54.
5. پاکزاد، جهانشاه و الهه ساکی. 2014. «تجربۀ زیبایی‌شناختی محیط.» نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی 19 (3): 5-14..
6. راپاپورت, آموس. 1391. فرهنگ، معماری و طراحی. ترجمۀ ماریا برزگز، یوسف‌نیا، مجید. تهران: شلفین.
7. سلطان‌زاده، حسین. 1376. فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
8. سیفیان، محمد کاظم، و محمدرضا محمودی. 1391. «محــــرمیت در معمــــــاری سنـتی ایــران.» هویت شهر 1 (1): 3-14.
9. شولتز, کریستین نوربرگ. 1353. هستی، فضا و معماری. تهران: کتاب فروشی تهران.
10. عباسی، ولی بیگ، آریا و نیکت 1400، «مطالعه مقایسه‌ای سلسله‌مراتب ورودی مساجد جامع عبّاسی و سیّد اصفهان در گسترۀ نظام تناسبات هندسی پلان.» نشریۀ فرهنگِ معماری و شهرسازی اسلامی: 7-0.
11. فلامکی، محمد منصور. 1391. اصل‌ها و خوانش معماری ایرانی. چاپ اول. تهران: نشر فضا.
12. فون مایس، پی‌یر. 1384. نگاهی به مبانی معماری از فرم تا مکان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
13. کلالی، پریسا و آتوسا مدیری. 2012. «تبیین نقش مؤلفه معنا در فرایند شکل گیری حس مکان.» نشریۀ هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی 17 (2): 43-52. [DOI:10.1111/j.1530-9290.2012.00529.x]
14. گیدئن, زیگفرید. 1392. فضا، زمان و معماری. ترجمۀ منوچهر مزینی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
15. لاوسون، برایان. 1393. زبان فضا. ترجمۀ علیرضا عینی فر، کریمیان، فواد. تهران: دانشگاه تهران.
16. مهدوی‌نژاد، محمدجواد و نوشین ناگهانی. 1390. «تجلی مفهوم حرکت در معماری معاصر ایران.» مطالعات شهر ایرانی اسلامی 3 (1): 21-34.
17. ناصری، ندا، مومنی، کورش، کاکی‌زاده، محمد امیر، و وثیق. 1395. «بازشناسی تأثیر شغل و سطح اجتماعی مالکان مسلمان خانه‌های قجری بوشهر در شکل‌گیری سلسله‌مراتب محرمیّت فضای ورودی.» نشریۀ فرهنگِ معماری و شهرسازی اسلامی 2.
18. وحدت‌طلب، مسعود، احمدنژاد، فرهاد، نظری، محمدعلی و حمید ندیمی. 1398. «جستاری در نسبت زمان ادراک بصری، با دو عامل پیچیدگی در تصاویر معماری و جنسیت مخاطب». پژوهش‌هاي معماري اسلامي، 7.151-167.
19. وحدت‌طلب، مسعود، فرهاد احمدنژاد، محمدعلی نظری، و حمید ندیمی. 1398. «تأثیر پیچیدگی تصاویر معماری و پیشینۀ ذهنی مخاطب بر تولید زمان و میانگین ضربان قلب افراد: مطالعه برروی دانشجویان معماری و غیرمعماری.» فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی عصب روان‌شناسی 5 (17):123-140. doi: 10.30473/clpsy.2019.33271.1186
20. هال، ادوارد توئیچل. 1384. بُعد پنهان. ترجمۀ منوچهر طبیبیان. تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |