سلب مالکیت از زمین های شخصی در طرح های شهری: مبانی اسلامی و فرضیه استثمار - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
سال 2، شماره 1 - ( بهار و تابستان 1395 )                   جلد 2 شماره 1 صفحات 86-69 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.29252/ciauj.2.1.69

XML English Abstract Print

سلب مالکیت از زمین های شخصی در طرح های شهری: مبانی اسلامی و فرضیه استثمار
مسعود ناری قمی
دانشگاه کاشان ، msnarighomi@ut.ac.ir
چکیده:   (5954 مشاهده)

اعمال طرح شهری در شهرهای موجود و تغییر ساختار آن­ها با ساز و کار مدرن، ادامه روندی است که در عصر روشنگری در غرب پدید آمد و آثار آن بر سرزمین­ های دیگر تا امروز ریشه در الگوهای مبدأ دارد؛ یکی از این آثار، تغییر نقش «گروه­ های ذی­ نفوذ» از عامل مؤثر به عامل استثماری و سودجو به ­ویژه در بخش تجارت املاک شهری است. در این نوشتار با تکیه بر راهبرد تفسیری ـ تاریخی و نیز تحلیل منطقیِ موردهای انتخابی، پس از نگاهی به الگوهای غربی موضوع، به­ ویژه پس از رنسانس که طراحی شهری امروز هم­چنان متأثر از آن‌هاست(نمونه پاریس، لندن و بوستون) برای بررسی اینکه در محیط جغرافیایی ـ فرهنگی ایران کدام عوامل زمینه را برای این سودجویی فراهم کرده ­اند و نحوه عمل نظام استثماری مفروض چگونه بوده است، نخست به نحوه مواجهه حکومت ­های مسلمانان با این موضوع در طول تاریخ اسلامی اشاره شده است. نمونه اقدامات ممالیک در مصر و صفویان در ایران و سپس بررسی یک نمونه موردی از دوران معاصر ایران در شهر قم، مضمون اصلی این قسمت را تشکیل می­دهد. تشریح چارچوب اسلامی مالکیت و سلب مالکیت در طرح شهری و بررسی ظرفیت بالقوه این قواعد در ممانعت از کارکرد منفعت ­طلبانه، در بخش بعدی نوشتار، حاکی از عدم توجه مناسب به این ظرفیت را در دوران تاریخی و معاصر نشان می­دهد. در پایان پس از تبیین فرضیه استثماری برای طرح­ های شهری غربی این حوزه، سعی شده تا چارچوب یک فرضیه استثمار برای نحوه عمل عوامل انحصارطلب اقتصادی در طرح­ های شهری ایران ارائه شود.

واژه‌های کلیدی: طرح شهری، سلب مالکیت، املاک شخصی، فقه اسلامی، فرضیه استثمار
متن کامل [PDF 3220 kb]   (4849 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: شناسايي شكل زندگي مبتني بر سه مولفه کالبد، سبک زندگی و مفاهیم - معانی
دریافت: 1395/4/30 | پذیرش: 1395/4/30 | انتشار الکترونیک: 1395/4/30
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.