کاربست نظریۀ تاب‌آوری در مطالعات تاریخ معماری؛ با تمرکز بر سرمایه‌های نهفته در ساخته‌های اصفهان سدۀ نهم هجری - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
دوره 9، شماره 2 - ( دوفصلنامه 1403 )                   جلد 9 شماره 2 صفحات 224-207 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Shahidi Marnani N, Malek N. Application of Resilience Theory in the Architectural History of Iran: A Focus on 9th/15th Century Structures in Isfahan. CIAUJ 2024; 9 (2) :207-224
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-576-fa.html
شهیدی مارنانی نازنین، ملک نیلوفر. کاربست نظریۀ تاب‌آوری در مطالعات تاریخ معماری؛ با تمرکز بر سرمایه‌های نهفته در ساخته‌های اصفهان سدۀ نهم هجری. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1403; 9 (2) :207-224

URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-576-fa.html

کاربست نظریۀ تاب‌آوری در مطالعات تاریخ معماری؛ با تمرکز بر سرمایه‌های نهفته در ساخته‌های اصفهان سدۀ نهم هجری
نازنین شهیدی مارنانی*1 ، نیلوفر ملک2
1- گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ، nazanin.shahidi@gmail.com
2- گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده:   (910 مشاهده)
در مطالعات تاریخ معماری اگر بخواهیم از بررسی‌های کالبدی فراتر رویم و معماری را در پیوند با زندگی اجتماعی بررسی کنیم، آن دسته از مفاهیم علوم اجتماعی که در مورد جوامع تاریخی نیز مصداق می یابد، می‌تواند ابزاری سودمند در فهم و تفسیر به دستمان دهد. یکی از این مفاهیم، مفهوم تاب آوری  است که در سال‌های اخیر مورد توجه پژوهشگران حوزه های مختلف علوم انسانی قرار گرفته است و برای تفسیر و توضیح چگونگی رفتار جوامع انسانی در زمانه بحران به کار گرفته م یشود. از این مفهوم بسته به زمینه ب هکارگیری، تعاریف و رویکردهای مختلفی پیشنهاد م یشود. هدف از پژوهش پیش رو، جستجو و پیشنهاد یک چهارچوب مفهومی کاربردی است که امکان به کار گرفتن مؤثر مفهوم تاب آوری را در مطالعات تاریخ معماری ایران فراهم آورد. پرسش این است که در مطالعه معماری ایران، در بررسی و شرح تحولات دوره‌های مخاطره آمیز، اگر بخواهیم نظریه تاب آوری را به کمک بگیریم، سراغ بررسی چه موضوعاتی باید رفت؟ برای پاسخ به این پرسش از از بررسی یک نمونه تاریخی استفاده شد: اصفهان سده نهم هجری و ساخته‌های آن. سده نهم هجری، یکی از بحرانی ترین دوره ها در تاریخ اصفهان بود. وقوع حوادث متعدد در طول این دوره، منجر به تخریب گسترده بخش هایی از محلات شهر و کاهش شدید جمعیت شد، تا جایی که اصفهان با خطر زوال مواجه شد. اما این شهر به کمک عواملی، دورۀ بحرانی را پشت سر گذاشت و دوباره شکوفایی خود را بازیافت. در طول این سده تنها تعداد معدودی بنای عمومی در شهر احداث شد، اما به نظر می رسد این بناها، همه، با اوضاع و زمانه شهر پیوندی قوی داشته اند و عملکرد آ ن ها را می توان در راستای تاب آوری کلی شهر مطالعه کرد. بررسی‌ها نشان داد که مجموعه ای از سرمایه‌ها در تاب آوری شهر نقش کلیدی داشته اند. در این میان، بناهای ساخته شده و شبکه انسانی هم‌پیوند با آنها، هم در مقام سرمایه ای اجتماعی و هم به عنوان سرمایه ای مالی و فیزیکی، در افزایش تاب آوری شهر نقش داشته اند. حمایت هم زمان مادی و معنوی از سوی اقشار مختلف شهر نیز در عبور از دورۀ بحران کمک شایانی کرده است. چهارچوب مفهومی پیشنهادی این پژوهش، احتمالا میتواند به عنوان یک مدل کاربردی برای پژوهش های مشابه مورد استفاده قرار گیرد.
واژه‌های کلیدی: تاب‌آوری، معماری تیموری، اصفهان، سده نهم، بقعه، سرمایه های اجتماعی
متن کامل [PDF 1590 kb]   (15 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مفهوم سازي نظريه پردازي در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1403/5/7 | پذیرش: 1403/6/13 | انتشار الکترونیک: 1403/10/8
فهرست منابع
1. • Abel, N., Cumming, D. H. M., Anderies, J. M. (june 2006). Collapse and reorganization in social-ecological systems:questions, some Ideas, and policy implications. Ecology and Society. 11 (1). http://www.ecologyandsociety.org/vol11/iss1/art17/ [DOI:10.5751/ES-01593-110117]
2. ahari, z. (2021). Evolution of the City | Isfahan. UDG's December Round up | Urban Design News. Urban Design Group. https://www.udg.org.uk/publications/news/2021/udgs-december-round
3. Aldrich, D. P., & Michelle, A. M. (2015). Social Capital and Community Resilience. American Behavioral Scientist 59 (2): 254-69. https://doi.org/10.1177/0002764214550299 [DOI:10.1177/0002764214550299.]
4. Barbaro, G. et al. (2002). Venetian Travelogues in Iran: Six Travelogues of Venetians Who Came to Iran during the Time of Uzun Hasan Aq Qoyunlu. Tehran: Kharazmi. [In Persian]
5. Bradtmöller, M., Sonja G., & Riel-Salvatore, J. (2017). Resilience Theory in Archaeological Practice - An Annotated Review. Quaternary International, Adaptive Cycles in Archaeology, 446 (August):3-16. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2016.10.002 [DOI:10.1016/j.quaint.2016.10.002.]
6. Durand-Guédy, D. (2018). Isfahan during the Turko-Mongol Period (11th-15th Centuries). Eurasian Studies 16 (1-2): 253-312. https://doi.org/10.1163/24685623-12340055 [DOI:10.1163/24685623-12340055.]
7. Faulseit, R. K. (2016). Beyond Collapse: Archaeological Perspectives on Resilience, Revitalization, and Transformation in Complex Societies. SIU Press.
8. García, I., F. Giuliani, & Wiesenfeld, E. (1999). Community and Sense of Community: The Case of an Urban Barrio in Caracas. Journal of Community Psychology 27 (6): 727-40. https://doi.org/10.1002/(SICI)1520-6629(199911)27:6<727::AID-JCOP7>3.0.CO;2-Y. https://doi.org/10.1002/(SICI)1520-6629(199911)27:6<727::AID-JCOP7>3.0.CO;2-Y [DOI:10.1002/(SICI)1520-6629(199911)27:63.0.CO;2-Y.]
9. MacKinnon, D. (2015). Resilient City. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), edited by James D. Wright, 561-67. Oxford: Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.74046-3 [DOI:10.1016/B978-0-08-097086-8.74046-3.]
10. Manz. B. F. (2007). Power, Politics and Religion in Timurid Iran. Cambridge: ambridge University Press. [DOI:10.1017/CBO9780511497483]
11. McChesney, R. D. (2014). Waqf in Central Asia: Four Hundred Years in the History of a Muslim Shrine, 1480-1889. Princeton University Press.
12. Meerow, S., Joshua P. N., & Stults, M. (2016). Defining Urban Resilience: A Review. Landscape and Urban Planning 147 (March):38-49. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2015.11.011 [DOI:10.1016/j.landurbplan.2015.11.011.]
13. Norris, F. H., S. P. Stevens, Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community Resilience as a Metaphor, Theory, Set of Capacities, and Strategy for Disaster Readiness. American Journal of Community Psychology 41 (1): 127-50. https://doi.org/10.1007/s10464-007-9156-6 [DOI:10.1007/s10464-007-9156-6.]
14. Ribeiro, P. J. G., & Pena Jardim Gonçalves, L. A. (2019). Urban Resilience: A Conceptual Framework. Sustainable Cities and Society 50 (October):101625. https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101625 [DOI:10.1016/j.scs.2019.101625.]
15. Rodning, B., C., & Jayur M. M. (2016). Resilience and Persistent Places in the Mississippi River Delta of Southeastern Louisiana. In Beyond Collapse Archaeological Perspectives on Resilience, Revitalization, and Transformation in Complex Societies, edited by Ronald K. Faulseit, 342-79. Carbondale: Southern Illinois University.
16. Steinebach, C. 2015. Resilience. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), edited by James D. Wright, 555-60. Oxford: Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.14150-9 [DOI:10.1016/B978-0-08-097086-8.14150-9.]
17. Straub, A. M., B. J. Gray, Ritchie, L. A., & Gill, D. A. (2020). Cultivating Disaster Resilience in Rural Oklahoma: Community Disenfranchisement and Relational Aspects of Social Capital. Journal of Rural Studies 73 (January):105-13. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2019.12.010 [DOI:10.1016/j.jrurstud.2019.12.010.]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb