در معماری قرون اول تا چهارم هجری ایران موضوعی که قابل‌مشاهده است ضعف در طراحی و اجرای بناهای معماری است. این موضوع با الگوگیری‌های فراوان از معماری و تجربه علمی گذشته باتوجه‌به حضور کم‌رنگ عالمانی چون ریاضی‌دانان اسلامی، باعث عدم همخوانی موضوعات برپایی بنای معماری چون تناسبات فضا، ایستایی و دقت اجرایی می‌باشد. اخوان‌الصفا به‌عنوان اندیشمندانی دینی در قرن چهارم هجری در جهت ترفیع علوم و صناعاتی چون معماری در چنین وضعیتی شروع به ارائه رسالات علمی و عملی چون ریاضیات و هندسه در معماری اسلامی نمودند. موضوع بسیار مهم در این تحقیق نوع دیدگاه هندسی اخوان به موضوع کاربرد هندسه در معماری اسلامی و نحوه ارائه آن در این صناعت است. در قرون بعد از چهارم هجری علاوه بر علوم فراوان سرزمین‌های اسلامی، صناعت معماری نیز دارای پیشرفت‌های فراوانی شد که ارتباط علمی اندیشمندان با حرف معماری را نمایش می‌دهد. این ارتباط، هندسه و علم برپایی بنای معماری بر اساس هندسه کاربردی معماری از جانب ریاضی‌دان اسلامی بوده است. براین‌اساس در این تحقیق به‌واسطه روش تحلیل و تفسیر تاریخی موضوع هندسه در دیدگاه اخوان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق شامل اصول هندسی است که از جانب اخوان به صناعتی چون معماری ارائه گردیده است. بر اساس نتایج تحقیق اخوان هندسه را به‌صورت نظری شامل علوم فلسفی، حکمی و قوانین عددی ریاضیات دانسته‌اند. در قسمت عملی در جهت ارتباط با صناعات و توان پاسخ به موضوعات کارکردی، از اصول ترسیمی در جهت کاربردی شدن هندسه و فراگیری آن توسط صناعت معماری بهره گرفته شده است. این اصول ترسیمی در ساده‌ترین حالات تناسباتی - هندسی جهت تطبیق مقیاس با موضوعات معماری است. حاصل این هندسه کاربردی نظم، یکپارچگی، خوانایی و پاسخ کامل به نیازهای فردی و اجتماعی در قالب بنای معماری است که اخوان‌الصفا به‌عنوان ریاضی‌دانانی اسلامی بر آن تأکید نموده‌اند.

واژه‌های کلیدی: اخوان‌الصفا، هندسه، ریاضیات، معماری‌اسلامی

     

---