سال 7، شماره 1 - ( دوفصلنامه 1401 )
جلد 7 شماره 1 صفحات 93-75 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Shirkhani A, Sahaf S M K, Farkish H, Choganian D. A Comparative Study of the Relationship between Wisdom and Spatial Arrangement in the Architecture of Traditional and Contemporary Mosques Using " Ucl Depth Map " Software (Case Study: Khorasan Razavi Mosques). CIAUJ 2022; 7 (1) :75-93
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-315-fa.html
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-315-fa.html
شیرخانی علیرضا، صحاف سید محمد خسرو، فرکیش هیرو، چوگانیان داود. بررسی تطبیقی ارتباط میان حکمت و چیدمان فضایی در معماری مساجد سنتی و معاصر با بهره گیری از نرم افزار «نحو فضا» (نمونه موردی: مساجد خراسان رضوی). فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1401; 7 (1) :75-93
1- گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2- گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران ، Khosro_sahaf@mshdiau.ac.ir
3- گروه عرفان اسلامی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
2- گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران ، Khosro_sahaf@mshdiau.ac.ir
3- گروه عرفان اسلامی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
چکیده: (1614 مشاهده)
بنای مسجد نمودی برجسته و آشکار از هنر در ساحتی معنوی و مقدس است، که باید زمینه‌ی عروج آدمی را از نازل‌ترین تا عالی‌ترین مرتبه‌ی هستی فراهم نماید. معماری مسجد به عنوان محملِ چنین وصولی، چنانچه بخواهد با این معراج و رُجعت هماهنگ باشد باید، از منازل وسلسله مراتبی متناظر با آنچه بر جهان هستی حاکم است، برخوردار گردد. به اعتقاد بسیاری ازمحققان این ویژگی برآمده از حکمتِ معماری ایرانی- اسلامی می باشد، از این رو نوشتارحاضر با هدف بررسی و شناخت چیدمان فضایی در مساجد سنتی و معاصر، به دنبال پاسخ به این پرسش است که؛ چه ارتباطی میان ارزش های ساختاری و فرمی حاصل از چیدمان فضایی و ارزش ها و مفاهیم حکمت ایرانی- اسلامی در معماری مساجد سنتی و معاصر وجود دارد؟ بدین منظور روش انجام این پژوهش ترکیبی می باشد در بخش اول به صورت توصیفی-تحلیلی با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، مشاهده و برداشت میدانی، مطالب و نقشه های مساجد، بدست خواهد آمد و در بخش دوم، به صورت استدلالی و تفسیری، مقایسه تطبیقی مساجد سنتی و معاصر نمونه موردی خراسان رضوی بوسیله نرم افزار تخصصی نحو فضا (Ucl Depth Map)، به انجام خواهد رسید. نتایج این پژوهش بیانگر این امر است که، «نحو فضا» در بررسی ارتباط حکمت و چیدمان فضایی در معماری مساجد ایرانی، شیوه ای کارآمد بوده و حکمت ایرانی– اسلامی در جای گیری تک تک فضاهای مساجد و تعیین ارتباط هر فضا با فضاهای دیگر تاثیر مستقیم داشته و این نقش تعیین کننده در مساجد سنتی بسیار مشهودتر از مساجد معاصر است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی در حوزه فرهنگی ایران
دریافت: 1400/9/22 | پذیرش: 1401/1/30 | انتشار الکترونیک: 1401/6/30
دریافت: 1400/9/22 | پذیرش: 1401/1/30 | انتشار الکترونیک: 1401/6/30
فهرست منابع
1. قرآن کریم.
2. ارشادی‌نیا، محمدرضا، 1399، نقش آموزه «وحدت در کثرت و کثرت در عین وحدت» در تبیین توحید شخصی وجود، پژوهشنامه فلسفه دین، سال هجدهم، شماره اول، بهار وتابستان 99.
3. اعوانی، غلامرضا. 1375. حکمت و هنر معنوی، تهران: انتشارات گرّوس.
4. آسوده، اسحاق، 1394، تحلیل نظریۀ تکامل و بررسی پیامدهای آن از منظر سید حسین نصر، فصلنامۀ دانشگاه قم، سال هفدهم، شماره اول، پاییز 94.
5. آصفی، مازیار، شجاری، مرتضی و سلخی خسرقی، صفا، 1396،حرکت تکاملی نفس آدمی در فضای مسجد بر مبنای آرای ملاصدرا، کیمیای هنر، سال ششم، شماره22، بهار 96.
6. بازایی، محمد، مریم قاسمی سیچانی، علیرضا شجاعی و مهدی مداحی. 1399. خوانش نحوی تداوم و تغییر در پیکره بندی فضایی خانه‌های بومی شهر شیراز، از عهد زندیه تاکنون با استفاده از داده‌های کمی نرم‌افزار «ucl depth map»، مطالعات هنر اسلامی، سال شانزدهم، شماره 37.
7. بحرینی، سیدحسین، تقابن، سوده. 1390. آزمون کاربرد روش چیدمان فضا در طراحی فضاهای سنتی شهری، هنرهای زیبا، 3(4).
8. بمانیان، محمدرضا، جلوانی، متین، ارجمندی، سمیرا. 1395. بررسی ارتباط میان پیکربندی فضایی و حکمت در معماری اسلامی مساجد مکتب اصفهان، مطالعات معماری ایران، بهار و تابستان 95.
9. ___، عظیمی، سیده فاطمه، 1389. انعکاس معانی منبعث از جهان‌بینی اسلامی در طراحی معماری، شهر ایرانی اسلامی، شماره دوم، زمستان89.
10. بورکهارت، تیتوس، 1374، مداخلی بر اصول و روش هنر دینی، مجموعه مقالات هنر معنوی، تهران: مطالعات دینی هنر.
11. پورمند، حسنعلی، اسدی جعفری، ندا .1395. «بررسی تطبیقی ارزش‌های پایدار هویت حکمت و هنر اسلامی در خلق آثار تعالی‌بخش معماری»، حکمت معاصر، سال هفتم، تابستان 95، شماره دوم:119-151.
12. حیدری، علی‌اکبر، قاسمیان اصل، عیسی، کیانی، مریم،۱۳۹۶، تحلیل ساختار فضایی خانه‌های سنتی ایران با استفاده از روش نحو فضا، فصلنامه شهر ایرانی اسلامی، سال هفتم، شماره ۲۸، تابستان ۹۶
13. دهخدا، علی اکبر، 1373. لغت‌نامۀ دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
14. دیده‌بان، محمد، پوردیهیمی، شهرام، ریسمانچیان، امید.1392. روابط بین ویژگی‌های شناختی و پیکره‌بندی فضایی محیط، دو فصلنامۀ معماری ایرانی، مطالعات معماری ایران، پاییز و زمستان 92.
15. سجادی، سیدجعفر، دیباچه بر حکمت متعالیه، ملاصدرا، تهران، انتشارات طهوری، 1384.
16. سیادتان، سیدرضا، پورجعفر، محمد رضا. 1393. آزمون کاربرد گراف توجیهی در معماری ایرانی- اسلامی، نقش جهان، سال چهارم، شماره سه.
17. صدری، مینا، ۱۳۸۷، صورت و معنا در هنر دینی، مجله ماه هنر، شماره ۱۲۵.
18. عباس‌زادگان، مصطفی.1387. بررسی پدیدارشناسانه و چیدمان فضایی قلمروها در محلات و واحدهای مسکونی سنتی-تاریخی ایران، نامه معماری و شهرسازی.
19. _____، بیدرام، رسول، مختارزاده، صفورا.1391. نگاهی ساختاری به اصلاح شبکه معابر در بافت‌های فرسوده جهت حل مشکل نفوذپذیری و انزوای فضایی این محلات، مدیریت شهری، شماره 30.
20. فنایی اشکوری، محمد، 1385. حرکت جوهری و تجدد امثال؛ تأملات و پرسش‌ها، معرفت فلسفی، سال سوم، شماره چهارم، تابستان 1385.
21. کاظمی، سید محمد، کلانتری خلیل‌آباد، حسین. 1390. ابزارهای پیام‌رسانی معنوی در معماری مسجد با تأکید بر نقش ایدئولوژی اسلامی، شهر ایرانی اسلامی، شماره ششم، زمستان 90.
22. محمدیان منصور، صاحب. 1386. سلسله‌مراتب محرمیت در مساجدایرانی، نشریۀ هنرهای زیبا، شماره 29.
23. مهدی‌نژاد، جمال‌الدین و طلوع دل، محمدصادق و عظمتی، حمیدرضا و صادقی حبیب‌آباد، علی.1395. جستاری بر ویژگی‌های معماری ایرانی- اسلامی و هنرهای قدسی مبتنی‌بر تعالی معماری، پژوهش‌های هستی‌شناختی، سال پنجم، شماره 10، پاییز و زمستان 95.
24. نصر، سید حسین. 1375. هنر و معنویت اسلامی، ترجمۀ رحیم قاسمیان، تهران: دفتر مطالعات دینی هنر.
25. ____.1380. معرفت و امر قدسی، ترجمۀ فرزاد حاجی میرزایی، نشر و پژوهش فرزان روز، تهران.
26. _____.1384. آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام، ترجمۀ انشاالله رحمتی، چاپ دوم، جامی، تهران.
27. نقره‌کار، عبدالحمید. 1378. «معماری مسجد از مفهوم تا کالبد، از گذشته تا آینده»، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد با گذشته، حال، آینده، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه هنر:221-238.
28. _____، مظفر، فرهنگ و تقدیر، سمانه. 1396. تناظر انسان و هستی در اندیشه اسلامی و بازتاب آن در معماری اسلامی، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره 19، تابستان 1396.
29. نقی‌زاده، محمد .1378. «مسجد کالبد مسلط‌بر مجتمع اسلامی»، مجموعه مقالات همایش مسجد، گذشته، حال، آینده، تهران: دانشگاه هنر: 127-146.
30. همدانی گلشن، حامد. 1394. بازاندیشی نظریه «نحو فضا»، رهیافتی در معماری و طراحی شهری، نشریۀ هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 20، شماره 2، تابستان 94.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
