ارزیابی تاثیر نور روز بر ایجاد اتمسفر معماری مسجد (نمونه موردی مساجد مجموعه آرامگاهی شیخ جام) - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
دوره 7، شماره 1 - ( دوفصلنامه 1401 )                   جلد 7 شماره 1 صفحات 74-55 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jami A, Mirzaie R, Seyedalhosseini S M, Heidari A. Evaluating the Effect of Daylight on Creating the Spiritual Atmosphere of Mosques (Case Study of Mosques in Sheikh Jam tomb Complex). CIAUJ 2022; 7 (1) :55-74
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-327-fa.html
جامی اسما، میرزایی رضا، سیدالحسینی سید مسلم، حیدری احمد. ارزیابی تاثیر نور روز بر ایجاد اتمسفر معماری مسجد (نمونه موردی مساجد مجموعه آرامگاهی شیخ جام). فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1401; 7 (1) :55-74

URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-327-fa.html

ارزیابی تاثیر نور روز بر ایجاد اتمسفر معماری مسجد (نمونه موردی مساجد مجموعه آرامگاهی شیخ جام)
اسما جامی1 ، رضا میرزایی*2 ، سید مسلم سیدالحسینی3 ، احمد حیدری1
1- گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند، بیرجند، ایران
2- گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند، بیرجند، ایران ، iaubir.ac.irmirzaeireza@iaubir.ac.ir
3- گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران
چکیده:   (2629 مشاهده)
معماری ایرانی مملوء از روحی است که به کالبد بنا حیات بخشیده و آنرا یگانه و خاطره‌انگیز نموده‌است. این کیفیت فراگیر که به حفظ مخاطب در بنا و غنا و سرزندگی بنا منجرمی‌شود بتازگی تحت عنوان اتمسفر معماری در بین محققین مورد استقبال قرارگرفته‌است.نور بعنوان مهمترین ابزار در معماری مساجد بسیار کارامد بوده و با ماهیت چند جانبه‌اش ساختار مادی و معنایی بنا را تحت‌تاثیر‌ قرارمی‌دهد. پژوهش حاضر با هدف بازشناسی اتمسفر معماری و ارزیابی تاثیر نور بر مولفه های آن در تعدادی از مساجد بدنبال پاسخ به این پرسش است که نور روز بعنوان ابزار طراحی، در ترکیب دیگر مولفه‌های اتمسفری بنا چگونه و به چه میزان می‌تواند فضای مساجد را تحت‌ تاثیرقراردهد. این تحقیق کاربردی، بر مبنای پژوهش فلسفی-تفسیری به روش توصیفی-تحلیلی و براساس اطلاعات کتابخانه‌ای و  میدانی با رویکرد ترکیبی کمی-کیفی انجام‌شده‌است. پس از مطالعه منابع در خصوص اتمسفر معماری و نور، تاثیراتی که می‌توانند بر هم بگذارند بررسی‌شد. بمنظور کنترل نتایج سه مسجد مشابه با یک زمینه فرهنگی از مجموعه آرامگاهی شیخ جام مورد تحلیل میدانی قرار گرفتند. پس از نورسنجی و تصویربرداری و برداشتهای میدانی، پرسش‌نامه
براساس فرمول کوکران طبق ‌طیف ‌لیکرت تنظیم، داده‌ها در نرم‌افزارSPSS-22، سپس با آزمونهای همبستگی اسپرمن، تحلیل رگرسیون چندگانه، آزمون کولموگروف-اسمیرنوف و تحلیل عاملی مورد بررسی قرارگرفت .نتایج نشان‌می‌دهند شاخصه فیزیکی
نور با ضریب همبستگی 0.843موثر بر کیفیتهای ثابت  و شاخصه معنایی آن بر کیفیت متغیر اتمسفر فضا با  همبستگی 0.786 تاثیرمی‌گذارد. همچنین این تاثیر دوطرفه بوده و اتمسفر فضا نیز بر ادراک نور موثراست. 
واژه‌های کلیدی: اتمسفر معماری، معماری اسلامی، نور، تاریکی، آرامگاه شیخ احمد جام
متن کامل [PDF 2847 kb]   (1799 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: فرهنگ و سبك زندگي
دریافت: 1400/11/14 | پذیرش: 1401/4/24 | انتشار الکترونیک: 1401/6/30
فهرست منابع
1. احمدخانی، بهرام. 1395. "مقام نور؛ ارزیابی کمّی و کیفی حضور نور(روز) در مساجد تاریخی تبریز با رویکرد فضاسازی معنوی". پایان‌نامه. دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
2. باقرزاده‌کثیری، شهره. کاظمی شیشوان، مهروش. حسینی، اکرم و مهدی سیدالماسی. 2020. "خوانش نظریه اتمسفر پیتر زومتور در تحلیل کیفیت فضایی مساجد آذربایجان‌شرقی (نمونه‌موردی: مساجد جامع تبریز، میانه، سراب، اهر، بناب و عجب‌شیر)". مجلۀ اندیشه معماری، 5(10)، 109-123.
3. بمانیان، محمدرضا. مؤمنی، کوروش. سلطانزاده، حسین. 1390. "بررسی تطبیقی ویژگی‌های طرح معماری مسجد-مدرسه‌های دورۀ قاجار و مدارس دورۀ صفویه". مجلۀ معماری و شهرسازی آرمانشهر: 552-533.
4. پورمند، ‌حسنعلی. هومانی‌راد، ‌مرضیه. طاهباز ‌منصوره. 2018. کندوکاو در نسبت نورگیرها و روشنایی روز در معماری گنبدخانه‌های مساجد تاریخی و معاصر. صفّه (.69-90 82(28.
5. جورسرایی، سیدمحمدعلی. 1396. شناخت و معنای اتمسفر حسی و سکوت در معماری، کنگرۀ بین‌المللی علوم و مهندسی، هامبورگ. آلمان، اسفندماه.
6. خاکسار، ندا. صالحی‌نیا. میرحسینی، سید مجتبی. 2020. "بازشناسی عوامل سازنده سلسله‌مراتب نوری در فضای معماری ایرانی-اسلامی". نقش جهان، جلد 10، شماره 4؛ صفحۀ 277 تا 286.
7. خجسته‌پور، آرزو. 1388. «زیبایی‌شناسی نور در معماری اسلامی». مجله معماری و فرهنگ، شماره 35.
8. رهبرنيا، زهرا. روزبهاني رؤيا. 1393. تجلي نور خُرَّه با ابعادي هنري و عرفاني در معماري ايراني-اسلامي با تأکيد بر آراي شيخ شهاب‌الدين سهروردی. نقش جهان. 4: 65-74.
9. رضوی، نیلوفر. 1386. «ارزیابی عاطفی نور». پایان‌نامه دکتری معماری شهید بهشتی.
10. کشمیری، هادی، نوشادی، زهره و عباسی، منیژه. 1392. بررسی فیزیک و مفاهیم معنوی نور در معماری سنتی ایران با نگاهی به مساجد و خانه‌ها، همایش ملی معماری پایدار و توسعه شهری، بوکان.
11. گاستن باشلار. بوطیقای فضا. 1392. ترجمۀ مریم کمالی و محمد شیربچه. تهران: روشنگران.
12. نايبي بتول (فرشته)، كاتب، فاطمه، مظاهري، مهرانگيز بيرشك، بهروز. 1386. تأثير نور فضاهاي داخلي بر کيفيت زندگي و رفتارهاي اخلاقي انسانها. فصلنامه اخلاق در علم و فناوری، سال دوم، شماره 3-4. 72-65.
13. نوایی،کامبیز. حاجی ‎قاسمی، کامبیز. 1390. خشت و خیال شرح معماری اسلامی ایران. انتشارات سروش .تهران.
14. هومانی‌راد، حسنعلی. طاهباز، منصوره. پورمند، مرضیه. (2017). الگوی نورپردازی طبیعی در گنبدخانه‌های مساجد تاریخی اصفهان. مجله پژوهش‌های معماری اسلامی 5(3)، 66-83.
15. صابر مقدم، فرامرز. 1383. مجموعه معماری-آرامگاهی شیخ احمد جام. تهران: انتشارات سنبله.
16. شفیعی،فاطمه. فاضلی،علیرضا. آزادی، محمدجواد. 2014. بررسی تجلّی رمز نور در معماری اسلامی بر مبنای نگاه اشرقی سهروردی به نور و تأکید بر شاخصه‌های مساجد اسلامی، نگارینۀ هنر اسلامی (3)1،24-41.
17. طبیبیان، سیدحسام‌الدین. حبیب، فرح. گرکانی، سیدامیرحسین.2020. رویکردی تحلیلی بر کیفیت نور طبیعی در فضای گنبدخانۀ مسجد سپهسالار (مدرسه شهید مطهری). نقش جهان-مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی 9(4), 245-256. .
18. زومتور، پیتر. 1395. اتمسفر، ترجمۀ علی اکبری، چاپ دوم، تهران: پرهام نقش.
19. طاهباز، جلیلیان. شهربانو، موسوی. کاظم‌زاده، مرضیه. (2015). تأثیر طراحی معماری در بازی نور طبیعی در خانه‌های سنتی ایران. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر 8(15) 71-81..
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb