تبیین مؤلفه‌های ادراک بصری در ساختار فضایی بازار سنتی تهران - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
سال 7، شماره 2 - ( دوفصلنامه 1401 )                   جلد 7 شماره 2 صفحات 123-99 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sadeghi H, Bemanian M, Hamzehloo S. Explaining the Components of Visual Perception in the Spatial Structure of the Traditional Bazaar of Tehran. CIAUJ 2022; 7 (2) :99-123
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-400-fa.html
صادقی هدی، بمانیان محمدرضا، حمزه لو سارا. تبیین مؤلفه‌های ادراک بصری در ساختار فضایی بازار سنتی تهران. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1401; 7 (2) :99-123

URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-400-fa.html

تبیین مؤلفه‌های ادراک بصری در ساختار فضایی بازار سنتی تهران
هدی صادقی1 ، محمدرضا بمانیان* 2، سارا حمزه لو3
1- دانشکدۀ هنر و معماری واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2- دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران ، bemanian@modares.ac.ir
3- دانشکدۀ هنر و معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
چکیده:   (1760 مشاهده)
بازارها به‌عنوان یکی از فضاهای شاخص شهری همواره نقش بسزایی در شکل‌گیری شهرها داشته‌اند، لذا برای شناخت ادراکات بصری در محیط بازارهای سنتی ایران، اصول و ضوابط نهفته در معماری آن را باید شناسایی کرد. در این راستا، بازار سنتی تهران به‌عنوان نمونۀ موردی و نیز یکی از بافت‌های تاریخی و قدیمی تهران انتخاب شد. در این تحقیق بر اساس شیوۀ ترکیبی و با رویکرد اکتشافی، اطلاعات مربوط به شاخص‌های محیطی و کالبدی ساختار فضایی برای بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر ادراک بصری بازار سنتی تهران، جمع‌آوری و در مرحلۀ بعد برای ارزیابی ادارکات بصری افراد، پرسشنامه به‌صورت چک‌لیستی برای فضاهای شاخص بازار تهیه گردید که هر سؤال پرسشنامه، یک مؤلفه را پوشش می‌دهد. جامعۀ آماری تحقیق، شامل120 نفر از کسبه، خریداران یا رهگذرانی که تمایل به مشارکت و سطح بالای عملکرد ادراکی و شناختی هستند که براساس احساسشان این مؤلفه‌ها را علامت‌گذاری کردند و سپس با استفاده از آزمون‌های کولموگروف، آزمون همبستگی اسپیرمن، آزمون کروسکال والیس و یو من ویتنی، داده‌های مرحلۀ کیفی توسط نرم‌افزار spss تجزیه و تحلیل گردید. نتایج تحلیل‌ها نشان می‌دهد در بازارهای سنتی، حس بینایی باعث ایجاد ارتباط دوگانه مابین ساختار و عناصر فضایی و ادراک افراد می‌گردد و عواملی همچون مدت فعالیت کسبه و جنسیت و میزان تحصیلات افراد شرکت‌کننده در تحقیق، تأثیر مثبت و معناداری بر ادراکات بینایی افراد می‌گذارد و مابین فضاهای شاخصِ بررسی‌شده در بازار تهران، در مسجد امام بیشترین میزان ادراکات بینایی و در سرا امیر کمترین میزان را دارد.
واژه‌های کلیدی: ادراک بصری، ساختار فضایی، حس بینایی، بازار تهران
متن کامل [PDF 3542 kb]   (1096 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مفهوم سازي نظريه پردازي در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1401/5/31 | پذیرش: 1401/7/9 | انتشار الکترونیک: 1401/12/8
فهرست منابع
1. اسدپور، هاجر و مهدی منتظرالحجه و مجتبی شریف نژاد. 1399. بازشناسی عوامل مؤثر بر ادراک بصری شهروندان از فضاهای شهری (نمونه مورد مطالعه: محور تاریخی حافظ شیراز)، معماری و شهرسازی پایدار( شماره8): صص 49-66.
2. ابراهیمی، محمدرضا و رضا رضایی نسب . 1397. واکاوی حس مکان؛ مولفه ای بر ادراک بصری رشته های خاطره ای شهر معاصر (نمونه موردی: بازار قدیم تبریز)، ایوان چارسو( شماره 2): صص 107- 119.
3. بذرگر، محمدرضا و محمدحسین رستمی و فرشته رضایی. 1399. نقش ادراک بصری در ایجاد تصویر ذهنی مطلوب در محیط های شهری، پنجمین کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در علوم و مهندسی. انجمن مهندسی و تکنولوژی لندن.
4. براتی، ناصر. 1389. ادراک محیط نقش نسبیت‌های روان‌شناختی در فهم محیط. ماهنامه منظر( شماره 9): صص 34-35
5. براتی، ناصر و محمدعلی سلیمان نژاد. 1390. ادراک محرک‌ها در محیط کنترل‌شده و تأثیر جنسیت بر آن. فصل‌نامه باغ نظر( شماره 17): صص 6-9.
6. پاکزاد، جهانشاه و حمیده بزرگ. 1393. الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: انتشارات آرمان‌شهر.
7. دیده بان محمد و شهرام پوردیهیمی و امید ریسمانچیان.1392. روابط بین «ویژگی های شناختی» و «پیکره بندی فضایی» محیط مصنوع, تجربه ای در دزفول. مطالعات معماری ایران( شماره 4): صص37-64.
8. رضازاده، راضیه و فرزین محمودیو عبدالرضا رکن الدین افتخاری و مجتبی رفیعیان .1389. استفاده از مفهوم تراکم ادراکی در برقراری مطلوبیت محیطی؛ مورد مطالعه : محله اسپه کلا شهر آمل، برنامه‌ریزی و آمایش فضا( شماره 14): صص 227-203.
9. شبانی, غزاله و کیانوش سوزنچی و محمدحسین جوانمردی. 1399. تبیین مؤلفه‌های مؤثر بر ادراک بصری در تفرجگاه‌های کوهستانی (مطالعۀ موردی: محور کلکچال)، منظر( شماره 53): صص 40-53.
10. شکوئی، حسین. 1384. اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا: فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
11. صداقتی, عاطفه و شهلا درتومی, شهلا. 1395. ارزیابی کیفیّت بصری و میزان ادراک مناظر در مسیرهای منتهی به شهر (مطالعة موردی: شهر بجنورد)، جغرافیا و پایداری محیط( شماره 6): صص 91- 108.
12. صمدی، جواد و داریوش ستارزاده و لیدا بلیلان اصل. 1398. ارزیابی کیفی ابعاد حسی فضا در بازارهای تاریخی از منظر استفاده کنندگان (مطالعه موردی: بازار قزوین). باغ نظر( شماره 81): صص 15-30.
13. عباسی،زهرا و فرح حبیب و مصطفی مختاباد امرئی. 1394. تحلیل انگاره های محیطی موثر برمولفه معنا در بازارسنتی ایرانی؛نمونه موردی:مقایسه تطبیقی بازارسنتی کاشان ومجتمع تجاری صفویه کاشان، فصلنامه مدیریت شهری( شماره 40): صص 176-159.
14. عباسی، زهرا و فرح حبیب و مصطفی مختاباد امرئی. 1394. تدوین اصول و معیارهای ادراک فضایی در معماری بازارهای سنتی ایران، مدیریت شهری( شماره 39): صص 291- 361.
15. غفاری سده، علی. 1371. مبانی طراحی فضاهای متوالی در معماری شهر، فصلنامه صفه( شماره 6 و 7 و 8): صص 2-16.
16. کریمی، سمیه. 1387. بازار تهران: بررسی انسان شناختی اقتصادی بازار تهران، تهران: سازمان میراث فرهنگی و نشر افکار.
17. نداف فرد، شيرزاد . 1379. مباني نظري و عملي احساس و ادراك نابينا در معماري( در قالب اردوگاه آموزشي نابينايان، شهيد باهنر تهران). پايان نامه كارشناسي ارشد معماري. پرديس هنرهاي زيبا دانشگاه تهران. تهران.
18. نرج آبادی فام، مژگان و اسلام کرمی و محمدمنان رییسی و علی جوان فروزنده. 1400. تحلیل معناشناختی سیمای شهر از منظر هویت اسلامی با تاکید بر برخی مجموعه های تجاری شهر تبریز. مطالعات ملی( شماره 87): صص 109-130.
19. نقی زاده، محمد و مریم استادی. 1393. مقایسه تطبیقی مفهوم ادراک و فرآیند آن در فلسفه و روانشناسی محیط و کاربرد آن در طراحی شهری، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی)شماره 2): صص 3-14.
20. نقی زاده، محمد. 1386. ادراک زیبایي و هویت شهر در پرتو تفکر اسلامي. اصفهان: شهرداری اصفهان (معاونت شهرسازی و معماری).
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb