محله همواره نقطه عطف اندیشه به شهر در نظر گرفته شده ­است. محله­ها در گذشته دارای انسجام درونی و پیوستگی فضایی بوده و از بافت اجتماعی همگنی برخوردار بودند. در دوران معاصر، خصوصاً از دهه دوم قرن 13 هجری شمسی، همسو با تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه، متعاقب آن تدوین برنامه­ها، طرح­ها و اسنادِ کلان سیاست­گذاری و نمودِ کالبدی آن در سطح منطقه­ای – شهری، سبب فروپاشی ساختارهای خوداتکای اقتصادی، شاکله منسجم اجتماعی و کالبدی محله شده و اهمیت آن به عنوان سنگِ بنای برنامه­ریزی و طراحی شهری رو به افول نهاد. این پدیده همچنین تأثیرات بسیاری بر تجربه زیسته ساکنین محله­ها گذاشته و همزیستیِ سالم آنان را در ابعاد مختلف، آسیب­پذیر نموده است. ظهور همه­گیری کرونا، یکی از این بحران­ها بوده است که در چهار سال اخیر، تغییراتِ آنی در شیوه زیستن و طرحِ تقاضاهای جدیدی را سبب شده است. نگرانی­های روزمره ناشی از همه­گیری، سلامت جسمی، روحی و روانی ساکنین محله­ها را با خطر مواجه ساخته ­است.
لذا اهداف اصلی پژوهش 1. بازاندیشی در مفهوم محله به مثابه کانون شهر ایرانی - اسلامی و 2. بازاندیشی در مفهوم سلامت محله به اقتضای دوران پس از همه­گیری، می­باشد.
این پژوهش از نظر ماهیت علمی - مروری و براساس تناظر تجربیات و ادبیات دو مفهوم بنیادین "محله ایرانی -  اسلامی" و مفهوم نوظهور "همه­گیری" تکوین یافته ­است. از نظر نوع پژوهش، کاربردی، توسعه­ای و براساس روش پژوهش، مضمون ­مبنا بوده و بر همین اساس مطالعات مرتبط با "محله" بر اساس دو مؤلفه کالبدی - فضایی و اجتماعی - اقتصادی از طریق جستجو در نصوص دینی، فقه و شریعت اسلامی و تفاسیر اندیشمندان اسلامی از قرآن کریم، سنت پیامبر (ص) و نهج البلاغه می­باشد. همچنین مطالعات مرتبط با "همه­گیری" با جستجو در پایگاه داده­های Science direct، Springer، Scopus و Elsevier براساس دسته­بندی محقق ساخته "زیست ­پزشکی، زیست ­روان و زیست­ مکان" از بررسی 182 مقاله معتبر، مورد بررسی قرار گرفت تا بتواند مبتنی بر داده­های بدست آمده، تناظر محتوایی دو مفهوم محله ایرانی - اسلامی و همه­گیری و همچنین تحقق اهداف پژوهش را امکانپذیر سازد.
براساس یافته­های پژوهش، 18 معیار مرتبط با زیست مکان، 10 معیار مرتبط با زیست روان و 7 معیار مرتبط با زیست پزشکی در زمینه شهرسازی معاصر ترویج یافته است. از طرفی جمع­­بندی معیارهای مرتبط با محله ایرانی - اسلامی نیز مؤید 18 معیار است. بررسی مضمون ­مبنای معیارهای زیست­پذیری در دوران همه­گیری و معیارهای محله ایرانی - اسلامی نشان می­دهد که این دو پدیده ناهمگون (به لحاظ زیست ­زمان)، نه تنها تضاد بنیادین در محتوا باهمدیگر ندارند، بلکه انسجام محتوایی فی­ مابین معیارها مشهود است. این پژوهش بدین سبب دارای اهمیت می­باشد که نشان می­دهد، محله اسلامی امکان تکوین در زیست و ارتقای سلامت ساکنینش را دارد به نحوی که با تفسیر معاصر از همه گیری، در زمینه ارتقای سلامت جامعه ایرانی، مورد استفاده قرار گیرد. فلذا واردات بی­بدیل اندیشه مستتر در شهرسازی غیراسلامی در زمینه "محله­ سالم در عصر معاصر" به بهانه پدیده نوظهور همه­گیری کرونا، مورد نقد است و قویاً لازم است که مورد بازاندیشی واقع گردد.