گونه‌شناسی خانه‌های دوره قاجار در شهر کرمان از منظر شکل و سازماندهی فضایی - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
دوره 8، شماره 1 - ( دوفصلنامه 1402 )                   جلد 8 شماره 1 صفحات 120-101 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Soltanzadeh zarandi M, Ashraf Ganjouei M. Typology of Qajar Houses in Kerman based on Shape and Spatial Organization. CIAUJ 2023; 8 (1) :101-120
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-435-fa.html
سلطانزاده زرندی محمد، اشرف گنجویی محمدعلی. گونه‌شناسی خانه‌های دوره قاجار در شهر کرمان از منظر شکل و سازماندهی فضایی. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1402; 8 (1) :101-120

URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-435-fa.html

گونه‌شناسی خانه‌های دوره قاجار در شهر کرمان از منظر شکل و سازماندهی فضایی
محمد سلطانزاده زرندی* 1، محمدعلی اشرف گنجویی2
1- گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران ، msoltan@uk.ac.ir
2- گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
چکیده:   (923 مشاهده)
مطالعه خانه‌های تاریخی به دلایل مختلف و موجهی همواره مورد توجه بوده است. محققین متأثر از پرسش‌ها و اهداف خود، از رویکردها و روش‌های متنوعی استفاده می‌کنند. تمرکز بر شکل و ترکیبات آن یکی از رویکردهایی است که بهویژه برای شناخت وجوه اشتراک ابنیه و طرح یک گونه یا الگو برای آنها کاربرد دارد. این پژوهش نیز برای مطالعه خانه‌های دوره قاجار در شهر کرمان بر شکل و وجوه هندسی آنها تمرکز کرده و تلاش می‌کند اشتراکات و تشابهات خانه‌ها را از منظر سازماندهی عناصر و چیدمان فضاها استخراج و درصورت امکان برای آنها الگویی مطرح نماید. به این منظور با اتحاذ روش ترکیبی (توصیفی- تحلیلی) و گونه‌شناسی کالبدی، نخست خانه‌هایی که از دوره مذکور در شهر کرمان باقیمانده و مدارک آنها موجود بود؛ شناسایی شدند و سپس برای بررسی مستدل و نظاممند، دو شاخص توده (در سطح خرد) و ساختار حیاط (در سطح کلان) که هر یک دارای مولفه‌هایی بودند؛ تعریف شدند. درنهایت بررسی نمونه‌ها براساس شاخص‌های مذکور نشان داد می‌توان برخی اشتراکات را نظیر چگونگی گسترش و توسعه خانه و نیز سازماندهی فضایی در خانه‌ها مشاهده کرد. لایه دوم فضایی اکثراً در جبهه شمال شکل می‌گرفت و ترکیب اتاق – راهرو ترکیب غالب پلان بود. عناصری که در جداره‌های حیاط قرار می‌گرفتند، اگرچه ازنظر تعداد با یکدیگر هماهنگ بودند اما ازنظر ابعاد یکسان نبوده و درنتیجه تقارنی که در نما وجود داشت در پلان دیده نمی‌شد. در نگاهی کلی می‌توان به آزادی عمل معماران و عدم التزام کامل به رعایت تقارن در سازمان‌دهی عناصر در پلان اشاره کرد.
واژه‌های کلیدی: خانه‌های قاجاری، سازمان‌دهی فضایی، کرمان، گونه‌شناسی
متن کامل [PDF 2794 kb]   (781 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی در حوزه فرهنگی ایران
دریافت: 1401/10/14 | پذیرش: 1402/6/28 | انتشار الکترونیک: 1402/6/30
فهرست منابع
1. جبل عاملی، عبدالله. خانه ‌های اصفهان در دوران معاصر. مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران. کرمان (بم). جلد چهارم. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور (1375).
2. چرمایف، سرج و الکساندر، کریستوفر. عرصه‌های زندگی خصوصی و زندگی جمعی به جانب یک معماری انسانی‌. (ترجمـۀ منوچهر مزینی). تهران: دانشگاه تهران (1394).
3. حائری، محمدرضا. خانه فرهنگ طبیعت. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری (1387).
4. فرح بخش، مرتضی؛ حناچی، پیروز و غنایی، معصومه. گونه‌شناسی خانه‌های تاریخی بافت قدیم شهر مشهد، از اوایل قاجار تا اواخر پهلوی اول. مطالعات معماری ایران,6، شماره12 ,(1396): 97-116.
5. قاسمی سیچانی، مریم و معماریان، غلامحسین. 1389. گونه‌شناسی خانه دوره قاجار در اصفهان. هویت شهر, 4 ، شماره7, (1389): 87-94.
6. قاسمی سیچانی، مریم. گونه‌شناسی خانه‌های اعیانی کوشکی دورۀ پهلوی اول در شهر اصفهان. باغ نظر، 122،(1402): 28-17. Doi: 10.22034/BAGH.2023.242403.4630
7. کمالی‌پور، حسام. معماریان، غلامحسین. فیضی، محسن و موسویان محمد. ترکیب شکلی و پیکره‌بندی فضایی در مسکن بومی: مقایسه تطبیقی عرصه‌بندی فضای مهمان در خانه‌های سنتی کرمان. مسکن محیط و روستا.3. (1391): 3-16.
8. گلپایگانی، عبدالرضا. عینی فر، علیرضا. گونه شناسی و راهنمای طراحی مسکن بم. تهران: دفتر معماری و طراحی شهری وزارت مسکن و شهرسازی.
9. گلیجانی، نسرین. تاریخ‌شناسی معماری ایران. تهران: دانشگاه تهران (1386)
10. معماریان، غلامحسین. آشنایی با معماری مسکونی ایرانی: گونه‌شناسی درونگرا. تهران: سروش دانش(1387).
11. معماریان، غلامحسین. سیری در مبانی نظری معماری. چاپ يازدهم. تهران: گلجام(1397).
12. مومنی، کورش. مقایسه و تطبیق اصل شفافیت در کالبد و طرح-خانه های دوره های صفوی و قاجار اصفهان. پژوهش های معماری اسلامی, 6(1)، (1397):23-42.
13. یزدی یاسمن، مفیدی، سید مجید و اعتصام، ایرج. بررسی رابطۀ اجزای کالبدی خانه‌های بومی اقلیم گرم و خشک ایران، )مطالعۀ موردی: خانه‌های قاجاری یزد). باغ نظر، 18(96).(1400): 59-76. Doi: 10.22034/BAGH.2020.170445.3984
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb