بررسی جایگاه مساجد معاصر در منظر شهری بر مبنای رویکرد نشانه‌شناسی - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
دوره 8، شماره 2 - ( دوفصلنامه 1402 )                   جلد 8 شماره 2 صفحات 148-129 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mohammadhasani F, Shahbazi M, Sobouti H. Investigating the Position of Contemporary Mosques in the Urbanscape based on the Semiotics Approach. CIAUJ 2023; 8 (2) :129-148
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-500-fa.html
محمدحسنی فرناز، شهبازی مجید، ثبوتی هومن. بررسی جایگاه مساجد معاصر در منظر شهری بر مبنای رویکرد نشانه‌شناسی. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1402; 8 (2) :129-148

URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-500-fa.html

بررسی جایگاه مساجد معاصر در منظر شهری بر مبنای رویکرد نشانه‌شناسی
فرناز محمدحسنی1 ، مجید شهبازی*2 ، هومن ثبوتی1
1- گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2- گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران ، majidshahbazi57@gmail.com
چکیده:   (1184 مشاهده)
مساجد در شهرهای اسلامی، یکی از عناصر نشانه‌ای در منظر شهری است که ضمن هویت¬بخشی و معنا دادن به محیط شهری، موجب خوانایی و جهت‌دهی شهر می‌گردد؛ اما تغییر و تحولات ایجاد شده در ساختار معماری و شهرسازی معاصر، شکل و شمایل دیگری به جایگاه مساجد امروزی بخشیده است. در این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی تهیه ‌شده است، نویسندگان باهدف ارتقای کیفیت بصری و معنایی مناظر شهری به بررسی جایگاه مساجد معاصر در منظر شهرهای امروزی می‌پردازند. جامعه آماری تحقیق دانشجویان ارشد معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد زنجان در سال 1400-1401 به تعداد 78 نفر هستند. نمونه آماری نیز طبق فرمول کوکران به تعداد 65 نفر به ‌صورت هدفمند از میان جامعه آماری انتخاب ‌شده است. ارزیابی‌ها بر پایه رویکرد نشانه‌شناسی در قالب سه بعد «کالبدی»، «عملکردی» و «معنایی» با 16 معیار، از طریق آزمون‌های آماری تی تک¬نمونه‌ای و رگرسیون چند متغیره انجام پذیرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ازنظر جامعه آماری، میزان تحقق‌پذیری نشانه‌ای بودن مساجد معاصر، در سطح متوسط و حتی پایینی قرار دارد؛ به‌طوری‌که بعد «کالبدی» با میانگین 19/3 نسبت به بعد عملکردی، 98/2 و بعد معنایی 74/2 دارای تحقق‌پذیری بیشتری است. در میان معیارها نیز، معیار «شکل و فرم بنا» با میانگین 524/3 و معیار «هویت مکان» با میانگین 014/2 به ترتیب بیشترین و کمترین میزان تحقق‌پذیری را دارند. نتایج تحقیق بیانگر این است که در روند مدرن شدن شهرها، مساجد به‌عنوان عناصر نشانه‌ای هویت‌ساز در درجه دوم اهمیت قرارگرفته و با از دست دادن رابطه خود با ساختار شهر و محلات، عملکرد آن‌ها نیز تغییر یافته است. 
واژه‌های کلیدی: منظر شهری، نشانه‌شناسی، مساجد معاصر، نماد، نشانه
متن کامل [PDF 3387 kb]   (393 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی در حوزه فرهنگی ایران
دریافت: 1402/6/9 | پذیرش: 1402/8/6 | انتشار الکترونیک: 1402/10/8
فهرست منابع
1. Abbasian Hamdani F, Daneshgar Moghadam, G. (2014). Investigating the sense of place in contemporary mosques with traditional and new design. Haft Hesar environmental studies. 3 (9): 13-22. [In Persian]
2. Ahmadi M, Farkisch H, Ahmadi V, Mirza Kouchak Khoshnevis A. (2020). An Insight into the Interrelation between the Mosques' Architectural Codes and the Quality of Worshipers' Presence of the Heart: A Case Study of the Safavid Mosques in Isfahan. CIAUJ; 5 (2):51-74. [In Persian] [DOI:10.29252/ciauj.5.2.51]
3. Appleyard D. (1970). Styles and Methods of Structuring a City. Environment and Behaviour,2, 100-116. [DOI:10.1177/001391657000200106]
4. Azizpour Shoubi A, Gharehbaglou M, Nejad Ebrahimi A; Keynejad M. (2022). Symbolism of Iranian Mosques Architecture with a Cultural Study Approach. Cultural Studies & Communication, 18(66): 125-149. [In Persian]
5. Bemanian M, Mohammadi S. (2014). A Study on the Role of Dome in the Design Patterns of Contemporary Mosques. Naqshejahan; 4 (3):7-16. [In Persian]
6. Chandler D. (2007). Semiot les: TheBasics، London، Rout Ledge.
7. Fakouhi N. (2000). Urban Anthropology. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
8. Habibi Lialestani M, Pourmand H, Naeemi M. (2022). Study on the Evolution of Designing approach of the Modern Mosques in the Second Pahlavi Era by Emphasis on the Critical Regionalist Approach (Case studies: Al-Javad Mosque, Tehran University Mosque, Jondi Shapour Mosque). mmi; 12 (30): 85-100. [In Persian]
9. Hamidi M. (1996). Skeletonization of the city of Tehran. (first volume). Tehran: Tehran Technical and Engineering Consultant Organization. [In Persian]
10. Hamzehnejad M, Amirabadi Farahani M. (2021). An Analysis of the Originality of Contemporary Mosques in the Islamic World. Naqshejahan; 10 (4): 305-316. [In Persian]
11. Hamzehnejad M, Arabi M. (2013). Investigation of Iranian Islamic authenticity in contemporary modern mosques, a case study: the design of Chaharrah Wali Asr Mosque (Aj) in Tehran. Iranian Islamic City Studies, 15: 47-61. [In Persian]
12. Hillenbrand R. (1998). Islamic Architecture: Form, Function, and Meaning (I. E'tesam, Trans). Tehran: Processing and Urban Planning Co.
13. Karimi N, Dadvar A. (2020). An Analysis on the Architectural Elements of the Imam Mosque of Isfahan based on the Semiotic Theory of Umberto Eco. Islamic Art Studies, 17(39): 336-352. [In Persian]
14. Kiani A, Arayesh Sh. (2013). Comparative study of the structure of traditional and modern mosques, a case study of Jame and Imam Semnan mosques and Al-Jawad Mosque (AS) in Tehran, the first national conference on civil engineering, architecture and sustainable development, Yazd. [In Persian]
15. Laripour N, Dadvar A. (2019). Semiotic analysis of form and meaning in Vakil mosque in Shiraz. Islamic Art Studies, 15(33):70-97. [In Persian]
16. Lynch K. (1960). The image of the city. Mass Cambridge Massachusetts: MIT press.
17. Mahdavi nejad M, Mashayekhi M, Bahrami M. (2015). Mosque design patterns in contemporary architecture. JRIA; 2 (4):1-15. [In Persian]
18. Mahdi Nejad J, Azemati H, Sadeghi Habib Abad A. (2020). Investigating the Structure of Traditional, Contemporary and Post-Islamic Revolution Mosques via the Method of Space Syntax (Case Study: Jameh Mosque of Isfahan, University of Tehran Mosque, Al-Ghadir Mosque, Shahrak-e Gharb Mosque). Mmi, 10 (22) :15-36. [In Persian] [DOI:10.52547/mmi.10.22.15]
19. Mahvash M, Moradpour R. (2017). Investigating Physical Image of an Ideal Mosque in the Subjective Assumptions of Society, Case Study: Bojnord City, North Khorasan Province. Armanshahr Architecture & Urban Development, 9(17): 139-149. [In Persian]
20. Mirsalami M, Omranipour A, Shareati S. (2023). Reading the Physical Structure of Mosques on How to Perceive, Behave and Measure Audience Attendance, Case Study: Traditional and Contemporary Mosques in Qazvin. JRIA, 11 (1):43-63. [In Persian] [DOI:10.52547/jria.11.1.2]
21. Mohammad Hassani E, Toghraei A, Mirgholami M. (2016). Legible Urban Landmarks: A Typological Approach (Case Study: Vali'asr Street in Tehran). Hoviat-e-shahr, 10(1):61-74. [In Persian]
22. Moradkhani A, Atighehchi N. (2019). Interpretation of semiology of the colour based on philosophical foundation Islamic Persian painting, Rahpooye Honar-Ha-Ye Tajassomi, 1(4): 5-21. [In Persian]
23. Nasr T. (2017). The Significance of Landmarks in Analysis of the Components of Identity and Culture in the Image of Iranian City (Case Study: Image of Shiraz City). Hoviat-e-shahr, 11(1): 17-28. [In Persian]
24. Nejad Ebrahimi A, Gharehbeiglu M, Vafaei, S.M. (2019). Effective factors on Communication and Semiotics in Architecture- case study: Kabood mosque in Tabriz. Javidan Kherad, 15(34):179-202. [In Persian]
25. Pakzad J. (2005). Cityscape: What Kevin Lynch understands, Abadi, 53: 20-25. [In Persian]
26. Pakzad J. (2008). Theoretical foundations and process of urban design. Tehran: Shahidi Publications. [In Persian]
27. Pour Ahmadi M. (2022). A Model for Classifying the Architectural Formal Approaches of Contemporary Mosques in Terms of Their Relationship with the Historical Traditions of Mosque Design. CIAUJ; 7 (2): 125-145. [In Persian] [DOI:10.52547/ciauj.7.2.125]
28. Pourjafar M, Amirkhani A, Lilian M. (2019). Architecture of modern and contemporary mosques in Asia, Europe, America, Africa and Oceania. First edition, Tehran: Tahan. [In Persian]
29. Rahimi Atani S, Bazrafakan K, Raeisi I. (2018). A New Method for Reading Architectural Texts Based on the Theory of Intertextuality (Case Study: Al-Qadir Mosque, Iran). CIAUJ ,4 (1) :53-67. [In Persian] [DOI:10.29252/ciauj.4.1.53]
30. Rapaport A. (1990). The Meaning of the Built Environment. Tucson: University of Arizona Press. 1990.
31. Rastegar Zhale S, Pedram B, Kiani M. (2020). Regeneration of the Ancient Narrative of Urban Landscape by Reproducing Sign-meanings in the Text Layers. mmi, 10 (24) :1-16. [In Persian] [DOI:10.52547/mmi.10.24.1]
32. Saussure F. (1983). Course in General Linguistics (French: Cours de linguistique générale), translated by Roy Harris, Open Court Publishing, Chicago.
33. Seyedian, S.A. (2008). Architecture (the case of Iran's architecture today and the issue of identity): reading identity in the culturalist approach to the revival of worn-out textures. Aine Khiyal, 2, (10): 69-77. [In Persian]
34. Shahabian S. (2018). Urban signs of connecting links of the city's readability, Hamshahri newspaper. https://newspaper.hamshahrionline.ir/
35. Shahroudi Kolour M, Taghipour M, Gerist F. (2020). The Comparative Evaluation of Sense of Place Components in Structural Elements of Shiraz Traditional and Contemporary Mosques the Case Study of Haji Ali Mosque, Moshir-ol-Molk Mosque, Al-Raja Mosque and Daneshgah Mosque. Architectural Thought, 4,8: 40-54. [In Persian]
36. Sojodi F. (2003). Applied Semiotics, Tehran: Nash Qesseh. [In Persian]
37. Whyte, W. (1980). Social Life of Small Urban Space: Conservation Foundation Using Spatial Monitoring. Urban Studies (30): 99-107.
38. Zah Tabchi H, Ghorbanifard M, Navai M. (2022). Investigation of Islamic symbols, signs and identity in Iranian architecture and urban planning, Restoration Researches, Iranian and Islamic Architecture, 5, (12): 39-47. [In Persian]
39. Zarei H, Asadpour A, momeni K. (2021). Examining the architectural and functional features of Nasir Al-Molk and Moshir Al-Molk Mosques in Shiraz. mmi ,11 (28) :1-18. [In Persian]
40. Zargar A, Nadimi H, Mokhtarshahi R. (2016). Mosque Architecture Guide, Tehran: DID Publication. [In Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb