نقش وقف در طرح های توسعه شهری از منظر نهادگرایی در ایران: ارائه یک چارچوب تبیین گر - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی


XML English Abstract Print


1- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
2- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ، hnooraie@gmail.com
چکیده:   (324 مشاهده)

عامل مذهبی و وقف دو عامل واجد اهمیتی می‌باشند که در ساختار اصلی شهرهای اسلامی و به خصوص ایران تأثیر به سزایی داشته است و عام المنفعه ترین انفاق جهت توسعه شهری در شهرهای اسلامی وقف می‌باشد. با توجه به اینکه امروزه هدایت و توسعه شهرها تحت عنوان طرح‌های توسعه شهری صورت می‌پذیرد و این طرح‌ها از اسنادی محسوب می‌شوند که به مدیران کمک می نمایندکه با نگاهی بلند مدت در پی ساختن چشم اندازی مطلوب از شهر باشند. پژوهش حاضر با هدف ارائه یک چارچوب تبیین‌گر در خصوص نقش وقف در طرح‌های توسعه شهری از منظر نهادگرایی در ایران صورت پذیرفته و برای انجام آن چهار گام طی گردیده است: در گام اول شناسایی و بررسی مقالات و رساله‌های مرتبط با موضوع پژوهش و سپس در گام دوم جایگاه وقف در طبقه بندی نهادها مورد بررسی قرار گرفته است، در گام سوم نهادهای رسمی و غیر رسمی وقف شناسایی گردیده و در گام آخر به تأثیر این نهادها در مراحل تهیه، تصویب و اجرای طرح‌های توسعه شهری مورد واکاوی قرار گرفته است. لذا این پژوهش، پژوهشی کیفی می‌باشد که اطلاعات آن از طریق تحلیل پژوهش‌های صورت‌گرفته که به صورت سیستماتیک انتخاب گردیده حاصل شده است لذا در دسته فراتحلیل قرار گرفته و  از نظر کاربست نتایج جز پژوهش‌های کاربردی محسوب می گردد. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که وقف در ابتدا به صورت یک سری هنجارها و  آداب و رسوم مذهبی بوده که کم کم به صورت یک نهاد رسمی تبدیل شده و در زیر مجموعه نهادهای حاکمیتی قرار گرفته است. هرچند در دید اول نقش نهادهای رسمی به دلیل پشتوانه قانونی و اجرایی در مراحل مختلف این طرح‌ها مهمتر به نظر می‌رسد ولی نمی‌توان نقش نهادهای غیر رسمی وقف را در مراحل مختلف طرح‌های توسعه شهری انکار نمود در نتیجه کلیه نهادهای رسمی و غیر رسمی در مراحل مختلف طرح های توسعه مؤثر می‌باشند.

     
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی در حوزه فرهنگی ایران
دریافت: 1404/1/28 | پذیرش: 1404/5/20

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb