Mendeley  

Zotero  

Wahdattalab M, Ahmadnejad F. An Experimental Investigation of Factors Affecting the Aesthetic Desirability of the Proportions of Iranian-Islamic Domes. CIAUJ 2018; 4 (1) :15-26
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-214-fa.html

گنبدها و تناسبات آن‏ها نقش مهمی در چشم‌‏نوازی معماری اسلامی بازی می‏‌کنند. هدف این مقاله رمزگشایی از دلایل جذابیت گنبدها و یافتن پاسخ به پرسش‏‌هایی از این دست است: تناسبات چه اهمیتی در معماری دارند و چه عواملی باعث تغییر تناسبات فرم بیرونی گنبدهای ایرانی می‏‌شوند؟ چه نسبتی از اجزای تشکیل‏‌دهنده چفد گنبدها، با استقبال مواجه می‏‌شود؟ مقاله ابتدا به مطالعه و طبقه‌بندی مفهوم تناسب، انواع گنبد و متغیرهای مؤثر در بازتولید شکل بیرونی گنبدها پرداخته و سپس به ارزیابی تجربۀ زیبایی‏‌شناسانۀ آزمودنی‏‌ها با محرک‏‌های بصری دستکاری‏‌شده در بخش شانه و آوگون گنبد، با روش تحلیلِ واریانس با اندازه‌گیری مکرر یک و چندعاملی، اقدام نموده است. در انتخاب گنبدها، دقت شده تا انواع گنبدهای انتخاب‌شده، از نمونه‌هایی باشند که فرم آن‏ها برای آزمودنی‏‌های ایرانی شناخته‌شده‏‌تر هستند. همچنین برای بررسی تأثیر عواملی مانند نور یا مصالح، سه نوع پیش‏‌پرسشنامه توزیع شده است. آزمودنی‌ها ‒ شامل 86 نفر (46 پسر و 40 دختر) و (41 دانشجوی معماری و 45 دانشجوی غیرمعماری) ‒ از بین دانشجویان همۀ دانشکده‌های دانشگاه هنر اسلامی تبریز و به روش دردسترس انتخاب شدند و در آزمون رایانه‌ای که با نرم‌افزار اُپن سِسمی، که ویژۀ این پژوهش طراحی و کدنویسی شده بود، شرکت داده شدند. یافته‌ها نشان می‌دهند که به‌ویژه در گنبدهایی که آوگون داشتند، می‌توان رابطۀ معناداری ( 2±0.06) بین ترجیحات زیبایی افراد و تناسبات ابعاد تشکیل‌دهندۀ گنبدها مشاهده نمود. این مقاله نشان می‌دهد زیبایی گنبدهای ایرانی- اسلامی، ویژگی تصادفی نیست و از قواعد و اصول زیبایی‌شناسانۀ مشخص پیروی می‏کند.