تبیین مدل کیفیات کالبد معماری فضای همسایگی برای ارتقای سرمایۀ اجتماعی - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
دوره 7، شماره 2 - ( دوفصلنامه 1401 )                   جلد 7 شماره 2 صفحات 192-181 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
rajabi F. Explaining the Architectural Quality Model of Neighborhood Space to Improve Social Capital. CIAUJ 2022; 7 (2) :181-192
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-434-fa.html
رجبی فاطمه. تبیین مدل کیفیات کالبد معماری فضای همسایگی برای ارتقای سرمایۀ اجتماعی. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1401; 7 (2) :181-192

URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-434-fa.html

تبیین مدل کیفیات کالبد معماری فضای همسایگی برای ارتقای سرمایۀ اجتماعی
فاطمه رجبی*
گروه معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران ، f.rajabi@pnu.ac.ir
چکیده:   (1387 مشاهده)
فضای کالبدیِ محله بستر فعالیت‌های اجتماعی در روابط اجتماعی همسایگی است. این فضا در خلال روابط اجتماعی نیز شکل می‌گیرد. بنابراین، معماری فضای کالبدی و روابط اجتماعی در ارتباطی دوسویه قرار دارند. ازسوی دیگر، روابط اجتماعی هستۀ اولیۀ شکل‌گیری و تقویت سرمایۀ اجتماعی است؛ لذا فضای کالبدی در تقویت سرمایۀ اجتماعی مؤثر است و عدم توجه به کیفیات فضا به معضلات اجتماعی نظیر کاهش مشارکت، عدم امنیت، افزایش جُرم‌پذیری و در نهایت ازبین‌رفتن رضایتمندی و حسّ تعلق می‌انجامد. هدف این پژوهش تبیین مدلی از کیفیات فضای کالبدی در مقیاس همسایگی است که سرمایۀ اجتماعی را ارتقا و معضلات اجتماعی را کاهش دهد. در این راستا، چارچوب نظری از یافته‌های به‌دست‌آمدۀ متون نظری مرتبط با سرمایۀ اجتماعی و کالبد معماری فضا تدوین می‌شود؛ بر اساس این یافته‌ها، روابط اجتماعی در قالب گروه‌های اجتماعی با فعالیت‌های مشترک هدفمند، مؤلفۀ کلیدی ارتقای سرمایۀ اجتماعی است. لذا در روش تحقیق، سنجش سطح سرمایۀ اجتماعی با بررسی مؤلفۀ رابطۀ اجتماعی گروهی در ایستگاه‌های منتخب که با نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی گزینش شده‌اند، به شیوۀ شمارش روابط گروهی انجام می‌شود. در ادامه، تحلیل کیفیات فضای کالبدی به شیوۀ برداشت میدانی و ارزیابی چگونگی ارتباط این متغیرها به شیوۀ استدلال منطقی به مدلِ نهایی پژوهش می‌انجامد: خلق عرصه‌های عمومی با مقیاس خُرد در فضای همسایگی اعم از محورهای پیاده و مکان‌های توقف (متغیر مستقل)،‌ ضمن تأکید بر حضور افراد (متغیر میانجی) به جای عبور، به ارتقای سرمایۀ اجتماعی محلی (متغیر وابسته) منجر می‌شود؛ ضمن اینکه کیفیات عرصه‌های عمومی در مدل نهایی بحث می‌شوند.
واژه‌های کلیدی: رابطۀ اجتماعی، سرمایۀ اجتماعی، ‌ فضای کالبدی، ‌ محله
متن کامل [PDF 3080 kb]   (746 دریافت)    
نوع مطالعه: مطالعه موردی | موضوع مقاله: شناسايي شكل زندگي مبتني بر سه مولفه کالبد، سبک زندگی و مفاهیم - معانی
دریافت: 1401/10/10 | پذیرش: 1401/11/30 | انتشار الکترونیک: 1401/12/8
فهرست منابع
1. پیران، پرویز. 1392. مبانی مفهومی و نظری سرمایه اجتماعی. تهران: علم.
2. جیکوبز، جین. 1388. مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمۀ حمیدرضا پارسی. آرزو افلاطونی. تهران: دانشگاه تهران.
3. خوشدل،‌ فاطمه. ۱۳۹۶. بررسی تفاوتهای فضایی سرمایۀ اجتماعی بین شهر قدیم و جدید لار. رساله دکتری. دانشکده علوم جغرافیا و علوم محیطی. دانشگاه حکیم سبزهواری.
4. خیبری، سمانه و پورجعفر، محمدرضا و ایزدی، محمدسعید. 1400. دلبستگی مکانی در مقیاس محله: مرور نظامند دو دهه مقالات پزوهشی در ایران. نشریه معماری و شهرسازی آرمانشهر. 14 (34): 193-205.
5. رفیع‌پور، فرامرز. ۱۳۹۵. آناتومی جامعه،‌ تهران: شرکت سهامی انتشار.
6. سلطان‌زاده، محمد. 1396. مفهوم سرمایۀ اجتماعی در معماری مجتمع‌های مسکونی جوامع اسلامی. رسالۀ دکتری. دانشگاه هنر تبریز.
7. شکیبایی بیدرونی، فاطمه.؛ طبیبیان، منوچهر 1396. ارزیابی اثرات متقابل ساختار کالبدی فرم محله‌های شهری برحضورپذیری و تعاملات اجتماعی در فضاهای عمومی (مورد مطالعاتی قزوین). نشریۀ معماری و شهرسازی آرمان‌شهر. (23): 306-295.
8. صديق سروستاني، مرتضي. ۱۳۸۴. طرح‌هايي از فضاهاي آبی معماري ايران. تهران: هنر آبي.
9. صفايی‌پور، ‌مسعود و عليزاده،‌ هادي و دامن باغ،‌ صفيه. 1394 . تحلیل مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی در محلۀ عامری شهر اهواز. نشريۀ جغرافيا و برنامه‌ريزي محيطي. 4: 20-1.
10. فیلد، جان. ۱۳۸۶. سرمایۀ اجتماعی. ترجمۀ غلامرضا غفاری و حسین رمضانی. تهران: کویر.
11. قادری، صلاح‌الدین. 1397. ساختار قشربندی اجتماعی وخوشه‌بندی فرهنگی اجتماعی محله‌های شهر تهران .مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. 7 (4): 761-731.
12. گل، سوار؛ یان، برجیت. 1396. چگونه زندگی همگانی را مطالعه کنیم. ترجمۀ مصطفی بهزادفر و همکاران. تهران: علم فردا.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb