بهبود کیفیت فضای شهری با افزودن به غنای محرک‌های حسی محیط (نمونه موردی: گذر هوسم رودسر) - فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی
دوره 8، شماره 2 - ( دوفصلنامه 1402 )                   جلد 8 شماره 2 صفحات 106-81 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ranjbar Kermani A M, Mirmiran S M. Improving the Quality of Urban Space by Adding to the Richness of Environmental Sensory Stimuli (Case study: Hosam Alley, Rudsar). CIAUJ 2023; 8 (2) :81-106
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-536-fa.html
رنجبر کرمانی علی محمد، میرمیران سیده مهدیه. بهبود کیفیت فضای شهری با افزودن به غنای محرک‌های حسی محیط (نمونه موردی: گذر هوسم، رودسر). فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1402; 8 (2) :81-106

URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-536-fa.html

بهبود کیفیت فضای شهری با افزودن به غنای محرک‌های حسی محیط (نمونه موردی: گذر هوسم، رودسر)
علی محمد رنجبر کرمانی*1 ، سیده مهدیه میرمیران2
1- گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه قم، قم، ایران ، MARanjbar@qom.ac.ir
2- گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده:   (1682 مشاهده)
فرایند ادراک فضای شهری امروز، بیشتر برگرفته از داده‌های حس بینایی است؛ چراکه دیگر محرک‌های حسی محیط در ذهن و روان کاربر فضا انگیزشی پدید نمیآورند. پیشفرض این پژوهش این است که اگر محرکهایی، در محیط بهکار گرفته شده باشند که بتوانند تجربه‌ای چندحسی پدید آورند، بر کیفیت و غنای فضای شهری ‌افزوده می‌شود. هدف این پژوهش، بررسی راهکارهای بهبود کیفیت فضای شهری با افزودن به غنای حسی محیط و برانگیخته شدن همه حواس، برای همه گروه‌های گونه‌گون اجتماعی، سنی و جنسی و کم‌توان از نظر ادراک و حواس است. راهبرد این پژوهش، کیفی است؛ و روی نمونهای از محیط شهری کار شده که در شهر رودسر است و گذر هوسم نام دارد. مسیر پژوهش بدینگونه است که پس از بازشناسی گونههای محرک‌های حسی محیط بر پایه نگرش پدیدارشناسی و راهکارهای افزایش غنای گذرهای محلی در نمونه، معیارهای ارزیابی کیفیت محیط در سه سطح برای آن استخراج می‌شود. سپس بر پایه معیارهای سطح سوم، پرسشنامه لیکرت تنظیم میگردد؛ و با مشاهده میدانی، مطالعات حسگردی، مصاحبه و پرسشنامه، کیفیت این محرک‌ها در گذر هوسم، برداشت، ارزیابی و تحلیل میشود. یافتهها نشان میدهند که کیفیات فضایی گذر هوسم با داشتن محرک‌های حسی غنی، خشنودی و رضایت بالایی فراهم میکنند؛ و کیفیت‌هایی چون آرامش و سکوت، ایمنی، احساس و ادراک چندگانه، برانگیختن تخیل و خاطره، تجربه فضا و تصویر ذهنی وحدت‌بخش در فضا را بیشتر می‌کنند. از نظر میزان تأثیرگذاری، محرک‌های چشایی بیش از دیگر محرک‌های حسی و سپس محرک‌های بساوایی، شنوایی، بویایی، عضلات و بینایی مؤثرتر هستند. نتایج نشان میدهند که راهکارهایی چون پیونددهی مناسب کوچه و بن‌بست به گذرگاه اصلی، نورپردازی کوچه‌های پنهان فضا در شب، کاستن از سر‌و‌صدای خودروهای عبوری، کف‌سازی مناسب گذرگاه برای حرکت پیاده و نابینا و ایجاد کاربری‌ها و فعالیت در زمان‌ مختلف در این گذر، توصیه‌هایی سودمند هستند.
واژه‌های کلیدی: محرک‌های حسی، محرک چشایی، کیفیت فضای شهری، گذر هوسم، فضای شهری رودسر
متن کامل [PDF 1724 kb]   (743 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مفهوم سازي نظريه پردازي در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1402/7/25 | پذیرش: 1402/9/9 | انتشار الکترونیک: 1402/10/8
فهرست منابع
1. Amiri Rigi, S. (2014). Comparative assessment of urban landscape experience between people and urban designers with a phenomenological approach (Master's thesis). Imam Khomeini International University, Faculty of Art and Architecture [In Persian].
2. Bagheri, H. (2013). The role of materials in multi-sensory perception of the Iranian courtyard. In National Conference on Architecture, Conservation, Urbanism, and Sustainable Environment. Tehran: Science and Industry University [In Persian].
3. Barati, N., & Soleimannejad, M. A. (2012). Perception of stimuli in the controlled environment and effect of gender on it. Scientific- Researching Quarterly of View Garden, 17 [In Persian].
4. Bazi, H., & Charojoo, F. (2016). The concept of sensory deployment in architecture: A phenomenological approach to the sense of place and its influential factors on mental perceptions in residential neighborhoods. In Third International Conference on Architecture and Urbanism. Malaysia [In Persian].
5. Borch, C., Pallasmaa, J., & Böhme, G. (2020). Architectural atmospheres: The impact of atmospheres on the experience and policies of architecture (M. Nikfetrat, Trans.). Tehran: Negah-e-Fekr [In Persian].
6. Degen, J. W. (1994). Some aspects and examples of infinity notions. Mathematical Logic Quarterly, 40, 111-124. [DOI:10.1002/malq.19940400116]
7. Dehghan, F. A.-S., & Farahani, K. (2020). Phenomenology of the Koushk landscape in the Shah Garden System and an analysis of its changes in different eras. Manzar Journal, 51, 48-57 [In Persian].
8. Hall, E. T. (2011). The hidden dimension (M. Tabibian, Trans.). Tehran: Publication of University of Tehran. (Original work published 1966) [In Persian].
9. Hanachi, P., & Azadarmaki, M. (2012). Visual perception of Chizar neighborhood by Chizari adolescents. Iranian Islamic Urban Studies Quarterly, 7, 87-97 [In Persian].
10. Hill, J. (2017). Merleau-Ponty for architects (G. S. Karimi, Trans.). Tehran: Fekr-e Now Publishing [In Persian].
11. Holl, S., Pallasmaa, J., & Perez-Gomez, A. (2017). Questions of perception: Phenomenology of architecture (M. Nikafar, Trans.). Tehran: Fekr-e Now Publishing [In Persian].
12. Jay, M. (1994). Downcast eyes: The denigration of vision in twentieth-century French thought. University of California Press. [DOI:10.1525/9780520915381]
13. Karimi, S., Etesam, I., & Shahcheraghi, A. (2020). Analysis of factors affecting the perception of urban facades from the perspective of phenomenology. Journal of Islamic Art Studies, 38, 344-360 [In Persian].
14. Khodapanahi, M. K. (2004). Physiological psychology. Tehran: Samt Publications [In Persian].
15. Lang, J. (2014). Creation of theory of architecture: The role of behavioral sciences in environmental design (A. R. Einifar, Trans.; 5th ed.). Tehran: University of Tehran [In Persian].
16. Levin, D. M. (1993). Modernity and the hegemony of vision. University of California Press. [DOI:10.1525/9780520912991]
17. Lotfi, A., & Zamani, B. (2015). The role of sensorial landscape elements in quality of local equipped routes. Quarterly of Urban Studies, 13 [In Persian].
18. Makani, V., & Matini, M. (2016). Architectural perception through the five senses in the central courtyard of the Iranian house. In The 4th International Conference on Civil Engineering, Architecture, and Urban Design. Tehran: Shahid Beheshti University [In Persian].
19. Mansouri, S. A. (2015). Phenomenology of the wall in Iranian gardens. Manzar Journal, 33, 6-13 [In Persian].
20. Merleau-Ponty, M. (2012). Phenomenology of perception (F. Jaberalansar, Trans.). Tehran: Ghoghnous Publishing [In Persian]. [DOI:10.4324/9780203720714]
21. Mirmiran, S. M., Malek Afzali, A. A., & Karimifard, L. (2022). Interpretive phenomenology of in-between spaces in house architecture. Bagh-e Nazar Scientific Quarterly Journal, 106, 57-68 [In Persian].
22. Mirmiran, S. M. (2021). Genealogy of in-between spaces: The dichotomy of inner and outer space in northern Iranian-Gilan houses (Doctoral dissertation). Islamic Azad University, South Tehran Branch [In Persian].
23. Mohammadi, B. (2015). The role of senses in perceiving traditional bazaar spaces. In International Conference on Architecture and Urban Design. Tehran: Center for Art and Architecture [In Persian].
24. Motalebi, G., & Vajdanzadeh, L. (2012). Understanding the factors influencing the creation of healing environments. Soffeh Journal, 72, 26-48 [In Persian].
25. Nesbitt, K. (2017). Postmodern theories in architecture (M. R. Shirazi, Trans.). Tehran: Ney Publishing [In Persian].
26. Nirumand Shishavan, M. (2016). Design of the cultural center and the surrounding landscape of the historical passage of Maqsoudieh in Tabriz with emphasis on sensory perception (Master's thesis). University of Isfahan Art [In Persian].
27. Pakzad, J., & Bozorg, H. (2009). The manual for design of urban spaces in Iran. Ministry of Housing and Urbanism [In Persian].
28. Pallasmaa, J. (2014). The eyes of the skin: Architecture and the senses (R. Ghods, Trans.). Tehran: Pareh-e-Naghsh [In Persian].
29. Pallasmaa, J. (2014). The geometry of feeling: A look at the phenomenology of architecture. Ketab-e-Mah-e-Honar, 189, 52-56 [In Persian].
30. Pallasmaa, J. (2016). The embodied imagination: Imagination and imagery in architecture (A. Akbari, Trans.). Tehran: Pareh-e-Naghsh [In Persian].
31. Perez Gomez, A. (2019). Built upon love: Architectural longing after ethics and aesthetics (R. Asgari, N. Javaherian, & B. Bahpou, Trans.). Tehran: Nashr-e-Memar [In Persian].
32. Rappaport, A. (2005). Meaning of built environment: An approach toward non-verbal communication (F. Habib, Trans.). Tehran: Processing and Urban Planning Pub [In Persian].
33. Saberi Kakaki, S. (2013). Qualitative relationships in the perception of Iranian Islamic architecture. Journal of Studies on Islamic Iranian Urbanism, 13, 73-80 [In Persian].
34. Sajjadzadeh, H. (2013). The role of attachment to place in the identity of urban sectors. Journal of Scientific Research and Thought Garden, 25, 88-79 [In Persian].
35. Schaefer, W. E. (1996). Stress management for wellness (3rd ed.). Harcourt Brace College Publishers.
36. Schultz, C. N. (2009). Genius loci: Towards a phenomenology of architecture (M. R. Shirazi, Trans.). Tehran: Rokhdad-e No Publishing [In Persian].
37. Schultz, C. N. (2018). Existence, space, and architecture (V. N. Barazjani, Trans.). Tehran: Parham Publishing.
38. Shahcheraghi, A. (2015). Paradigms of campus: A prelude to recognition and recreation of Persian Garden (3rd ed.). Tehran: Academic Jihad Press [In Persian].
39. Shirazi, M. R. (2012). Architecture of senses and fine phenomenology of Juhani Pallasmaa. Tehran: Rokhdad NO Press [In Persian].
40. Shirazi, M. R. (2013). The position of phenomenology in the analysis of architecture and the environment. Arman-e Shahr Journal of Architecture and Urbanism, 11, 91-99 [In Persian].
41. Strauss, A., & Corbin, J. (1994). Grounded theory methodology: An overview. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 273-285). Sage Publications, Inc.
42. Tabatabaian, M., & Temnaii, M. (2012). The role of built environments in mental health. Arman-e Shahr Journal of Architecture and Urbanism, 11, 101-109 [In Persian].
43. Veskah, A. (2016). Phenomenology of Juhani Pallasmaa in difference of position of sensing perceptions of architecture in urban and rural textures. Quarterly of Urban Administration, 44 [In Persian].
44. Zomtour, P. (2015). Atmosphere (A. Akbarie, Trans.). Tehran: Parham Publishing [In Persian].
45. Zomtour, P. (2018). Architectural thinking (A. R. Shalviri, Trans.). Tehran: Honarmand Publishing [In Persian].
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal

Designed & Developed by : Yektaweb