سال 5، شماره 1 - ( دوفصلنامه 1399 )
جلد 5 شماره 1 صفحات 121-105 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Abbaszadeh M J, Zamani B. Evaluating Environmental Factors Affecting the Genesis of a Sense of Holy Space in Mosques: Case Studies of Bazar-e-Tehran Mosque, Tehran University Mosque, Al-Jawad Mosque of Tehran). CIAUJ 2020; 5 (1) :105-121
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-180-fa.html
URL: http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-180-fa.html
عباس زاده محمدجواد، زمانی بهادر. ارزیابی عوامل محیطی موثر بر ایجاد حس فضای قدسی در مساجد (مطالعه موردی: مسجد بازارتهران، مسجد دانشگاه تهران، مسجد الجواد تهران). فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. 1399; 5 (1) :105-121
1- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
2- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ، bzamani1975@yahoo.com
2- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ، bzamani1975@yahoo.com
چکیده: (7732 مشاهده)
فضای قدسی، فضایی است رشددهنده و تعالی‌بخش که در آن، وحدانیت به‌عنوان کیفیتی هویت‌بخش، معیار و مبنای شخصیت و روح فضا محسوب میشود؛ وحدانیتی که باوجود تکثر و تنوع عناصر شکل می‌گیرد تا مخاطب چنین فضایی را به فطرت خویش رجعت دهد و نمودی از کمال باطنی‌اش را در آن باز یابد. مساجد به‌عنوان نمایندۀ اصلی ساختارهای فیزیکی معماری اسلامی روزگاری نمایشی آشکار از تبلور فضای قدسی در عرصۀ محیط انسان‌ساخت بوده‌اند، درحالی‌که امروزه متأسفانه به دلیل تسامح و بی‌توجهی، اغلب، این کیفیت کلیدی و حیاتی‌شان رنگ‌باخته و در قالب کالبدهایی صرفاً فیزیکی از پاسخ‌دهندگی فضایی به نیازهای معنوی مخاطب، بازمانده‌اند. پژوهش حاضر با هدف بازشناسی مفهوم فضای قدسی و ارزیابی معیارهای آن در تعدادی از مساجد معاصر، به دنبال پاسخ این پرسش است که در مساجد معاصر، معیارها و شاخص‌های مفهوم فضای قدسی چگونه و به چه میزان حضور دارند؟ روش این تحقیق، از نوع توصیفی- ارزیابی و گردآوری اطلاعات آن بر مبنای مطالعه منابع کتابخانه‌ای، مشاهده و تحلیل محتوا است. در رابطه با تجربه حسِ فضای قدسی در مسجد، میزان حس فضای قدسی در سه مسجد با یکدیگر متفاوت است. این حس در مسجد امام تهران (شاه سابق) از بقیه مساجد بیشتر است؛ مسجد دانشگاه تهران در وضعیتی بینابین و میانه در مقایسه با دو نمونۀ دیگر قرار دارد و مسجد الجواد در وضعیتی کاملاً متفاوت، ازلحاظ دلالت‌های عینی و ذهنی حس فضای قدسی، بسیار ضعیف ارزیابی میشود که عمدتاً معلول نگاه مدرن و حداقلی‌ای است که در زمان ساخت این بنا موردتوجه قرارگرفته است.
نوع مطالعه: مقاله کوتاه |
موضوع مقاله:
مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی در حوزه فرهنگی ایران
دریافت: 1397/6/3 | پذیرش: 1398/11/2 | انتشار الکترونیک: 1399/2/25
دریافت: 1397/6/3 | پذیرش: 1398/11/2 | انتشار الکترونیک: 1399/2/25
فهرست منابع
1. احمدی ملکی، رحمان. 1380. فرم‌ها و نقش‌های نمادین در مساجد ایران. مجموعه مقالات همایش معماری مسجد، دانشگاه هنر تهران.
2. اردلان، نادر، و لاله بختیار. 1390. حس وحدت. تهران: علم معمار.
3. اینانلوداعی لو، شبنم، و علیرضا فرخی. 1380. طبیعت در معماری مسجد. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی مسجد. جلد اول.صص
4. الیاده، میرچا. 1375. مقدس و نامقدس. ترجمه نصرالله زنگوئی. تهران: سروش (انتشارات صداوسیما).
5. باقری، محمد. 1358. اصل تقارن و نقش آن در شناخت. مجلۀ هدهد (1) 4: 54-68.
6. بلخاری قهی، حسن. 1384. جايگاه کیهان‌شناختی دايره و مربع در معماري مقدس (اسلامي). مجله هنرهای زیبا. دانشگاه تهران. صص
7. بمانیان، محمدرضا، محمدرضا پورجعفر، فریال احمدی، و علیرضا صادقی. 1389. بازخوانی هویت معنوی و انگاره‌های قدسی در معماری مساجد شیعی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی شیعه¬شناسی 30: 37ـ70.
8. بورکهارت، تیتوس. 1365. هنر اسلامی: زبان و بیان. ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: سروش.
9. بورکهارت، تیتوس. 1376. هنر مقدس، اصول و روش‌ها. ترجمه جلال ستاری. ج 2. تهران: سروش.
10. پوپ، آرتور. 1373. معماری ایران. ترجمه غلامحسین صدری افشار. ج 2. تهران: فرهنگان.
11. دیبا، داراب. 1393. مفاهیم و اصول بنیادین معماری ایران. مجله معماری و فرهنگ. شماره 15. صص
12. ذوالفقار زاده، حسن. 1386. روح وحدت. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی مسجد. جلد اول.
13. رازجویان، محمود. 1389. به‌سوی محراب و تقرب به لحظه‌های ملکوتی. نشریه علمی پژوهشی صفه 11(23): صص.
14. رحمتی، انشاالله. 1383. هنر و معنویت. مجموعه مقالاتی در زمینه حکمت هنر، تهران: فرهنگستان هنر 1: 110.
15. رضازاده، راضیه. 1383. بررسی نقش معماری در تداعی معانی و انتقال مفاهیم. معماری مسجد: سنتی یا نوآورانه. نشریه هنرهای زیبا 18: 37 ـ 48.
16. زرگر، اکبر، حمید ندیمی، و رافونه مختارشاهی. 1386. راهنمای معماری مسجد. تهران: نشر دید.
17. شقاقی، پژمان. 1384. کالبد خدایان. تهران: قصیده‌سرا.
18. شکاری نیر، جواد. 1378. تبیین ویژگی‌های معماری و خصوصیات کالبدی و هنر قدسی مساجد دوران اسلامی، مجموعه مقالات همایش مسجد، گذشته، حال، آینده، دانشگاه هنر، تهران. صص
19. کامروا، محمدعلی. 1374. بهشت آرمان معماری و شهرسازی اسلامی، مجموعه مقالات کنگره معماری و شهرسازی، 1: صص
20. گنون، رنه. 1379. نگرشی به حقایق باطنی اسلام و تائوئیسم. ترجمه دل‌آرا قهرمان. تهران: نشر آبی، چاپ اول.
21. مجتهدزاده، روح‌الله، و زهرا نامور. 1390. مساجد معاصر و احیای هویت قدسی. نشریه صفه، 55: صص
22. محمدحجازی، مهرداد. 1380. سمبولیسم در معماری مسجد. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. مجموعه مقالات دومین همایش بین المللی مسجد. جلد اول.
23. نصر، سید حسین. 1389. هنر و معنویت اسلامی. تهران: نشر حکمت.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
